Analysis of Meanings and Explanation of Applications of a Rare Word in Ancient Translations of the Quran in the Herat Region

Document Type : Original Research

Author
faculty member
Abstract


In some of the ancient translations and exegesis of the Quran in the Herat region, a specific word, "Ḥin," has been used whose meaning is unclear. In most ancient Persian cultures, the word "Ḥin" is considered specific to the ancient Shirazi dialect and means "Is"; however, examining this word in the ancient translations of the Quran in the Herat region indicates differences in its usage and meaning compared to Shirazi texts. In this descriptive-analytical article, all instances of this word in the translations of the Quran in the Herat region have been collected in the first stage. Then, by referring to the Quranic text and equivalents of this word in Arabic on one side, and tracing the roots and explaining the ancient applications and meanings of this word in Middle Persian texts and early Islamic periods on the other side, an effort has been made to clarify and analyze the meanings and applications of this rare word in Quranic translations. The crucial results obtained from this research are as follows: In most cases, "Ḥin" is mechanically used without considering the grammatical structure of the Persian language in the translation of phrases such as "Hādhā," "Hātayni," "Hāʼulāʼ," "Yawmaʼidhin," "Kadhālika," "Hunālika," "Alʼān," and "Ka" and therefore, it is not considered a verb in Arabic nor as an auxiliary verb in Persian translation. "Hunna" is used in translating terms from words like "Hādhā, Hātayni, Hāʼulāʼ, etc." which signify warning, attention, and emphasis. In cases where "Hunna" seems to have no clear equivalent in the Arabic verse and is used as an auxiliary verb/agent, it carries the same emphasis and warning meaning mentioned earlier. Therefore, as conclusion, in the Heravi genre of Persian language, "Hunna" as a form of the third-person singular verb h- "Is" has preserved one of the semantic components of this verb from the Middle Persian period, namely certainty, definiteness, and emphasis on the timeless nature of documents, and transferred it to the new era of the Persian language.

Keywords

Subjects


ادیب طوسی، محمد امین (1334الف)، لهجه کازرونی قدیم، نشریه زبان و ادب فارسی، خرداد، شماره 33، صص26-40.
ادیب طوسی، محمد امین (1334ب)، مثلثات شیخ سعدی، نشریه زبان و ادب فارسی، بهمن، شماره34، 175-189.
ادیب طوسی، محمد امین (1344الف)، «سه گفتار به لهجه شیرازی قرن نهم»، نشریه دانشکده ادبیات تبریز، شماره مسلسل 74، تابستان، 149- 182.
ادیب طوسی، محمد امین (1344ب)، کان ملاحت به لهجه شیرازی قرن نهم، نشریه زبان و ادب فارسی، پاییز، شماره مسلسل 75، پاییز، صص353-376
بخشی از تفسیری کهن (1376)، به اهتمام سیدمرتضی آیت‌الله‌زاده‌شیرازی، مقدمه علی رواقی، تهران و قم: میراث مکتوب و قبله.
برونر، کریستوفر (1376)، نحو زبان‌های ایرانی میانه غربی، ترجمه و پژوهش: سعید عریان، تهران: حوزه هنری.
ترجمه قرآن موزه پارس (1355)، به کوشش علی رواقی، چاپ اول، تهران، بنیاد فرهنگ.
ترجمه‌ای آهنگین از دو جزو قرآن مجید (پلی میان شعر هجایی و عروضی فارسی در قرون اول هجری) (1353) به کوشش احمدعلی رجایی، چ اول، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
تفسیر شنقشی (گزاره‌ای از بخشی از آیات قرآن کریم) (1355)، به کوشش محمدجعفر یاحقی، چاپ اول، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
جامی، عبدالرحمن ‌بن ‌احمد (1382)، نفحات الانس من حضرات القدس، به اهتمام محمود عابدی، تهران: اطلاعات.
حبیبی افغانی ، عبدالحی (1341)، «چند کلمه از لهجه هروی»، نشریه یغما، شماره 168، تیر، صص154-157.
خلف تبریزی، محمدحسین (1376)، برهان قاطع، به اهتمام محمد معین، تهران: انتشارات امیرکبیر.
خواجه عبدالله انصاری (1360)، طبقات الصوفیه، به کوشش محمد سرور مولایی، تهران: توس
خواجه عبدالله انصاری هروی (1342)، طبقات الصوفیه، به تصحیح عبدالحی حبیبی قندهاری، به اهتمام و کوشش حسین آهی، تهران: انتشارات فروغی.
داعی شیرازی (1353)، نوید دیدار (کتاب کان ملاحت و مثنوی سه گفتار)، شیراز: اداره فرهنگ و هنر شیراز.
دهخدا، علی اکبر (1376)، لغت‌نامه، با همکاری محمد معین، سیدجعفر شهیدی، حسن احمدی‌گیوی، تهران: انتشارات دانشگاه.
رواقی، علی (1381)، ذیل فرهنگ‌های فارسی، تهران: هرمس
رواقی، علی (1395)، گونه‌شناسی متن‌های فارسی گونه هروی با نگاهی به کلمات شیخ الاسلام در کتاب «در هرگز و همیشه انسان»، نشریه ضمیمه گزارش میراث، تابستان، شماره4.
سروری، محمد قاسم بن حاجی محمد کاشانی (1338)، مجمع الفرس، سه جلد، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران: کتاب‌فروشی علی اکبر علمی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1395)، «یک ساختار دیگر مبالغه در زبان پارسی کهن»، نشریه بخارا، خرداد و تیر، شماره 112، صص8-17.
صادقی، علی اشرف (1391)، ابیات شیرازی سعدی در مثلثات، زبان‌ها و گویش‌های ایرانی (ویژه‌نامه نامۀ فرهنگستان) شهریور، شماره 1 ، صص 5 – 38.
غنی، ناهید (1388)، چند متن کهن فارسی- یهودی، تهران: نشر دانش.
فاروقی، ابراهیم قوام (1386)، شرفنامه منیری (فرهنگ ابراهیمی)، 2جلد، به اهتمام حکیمه دبیران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فاموری، مهدی (1392)، «چند نکته در گویش شیرازی امروز»، نشریه ادبیات و زبان‌های محلی ایران‌زمین، پاییز، سال سوم، شماره1، صص89-112.
فردوسی، ابوالقاسم (1387)، شاهنامه، به تصحیح جلال خالقی مطلق، محمود امید سالار، ابوالفضل خطیبی، مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم.
فرهنگنامه قرآنی (1376)، به کوشش احمد علی رجایی بخارایی، محمد جعفر یاحقی و محمود خسروانی شریعتی، مشهد: موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی
فیروزبخش، پژمان (1390)، «دو غزل از شمس پُس ناصر به گویش قدیم شیراز»، ایران‌شناسی (با یاد ایرج افشار)، سال بیست و سوم، شماره2، تابستان، صص 348- 362.
قرآن قدس (1364)، به کوشش علی رواقی، مؤسسه فرهنگی شهید رواقی، تهران، چاپ اول.
قصص قرآن مجید (1347)، براساس تفسیر ابوبکر عتیق معروف به سورآبادی، به تصحیح یحیی مهدوی و مهدی بیانی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
محمودبن عثمان (1358)، فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه به انضمام روایت ملخص آن موسوم به انوار المرشدیه فی اسرار الصمدیه، به کوشش ایرج افشار، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی، شماره 148 (افست چاپ دوم: 1333).
منصوری، یدالله (1387)، فرهنگ ریشه‌شناختی افعال فارسی میانه، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
میبدی، ابوالفضل رشید‌الدین (1331)، کشف الاسرار و عدة الابرار، 10 جلد، به اهتمام علی اصغر حکمت، تهران: امیرکبیر
ناصر خسرو قبادیانی (1353)، دیوان، به تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقّق، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
نسفی، ابوحفض (1376)، تفسیر نسفی، به تصحیح دکتر عزیزالله جوینی، انتشارات روشن، تهران.
نوروزی، حامد (1391)، «تحول ساخت کنایی در فارسی نو»، ویژه نامه نامه فرهنگستان (دستور) زمستان، شماره 8، صص: 10-61.
همایون، همادخت (1383)، گویش کلیمیان شهر یزد، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
Browne, Edward G. (1895), “Some Notes on the Poetry of the Persian Dialects", Journal of Royal Asiatic Society, Cambridge University Press, pp. 773-825.
Brunner, Chr. (1977), A Syntax of Western Middle Iranian, Delmar: Persian Studies Series 3.
Cheung, Johny (2007), Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, Boston.
Gindin, T.E. (2014), The Early Judaeo-Persian Tafsirs of Ezekiel: Text, Translation, Commentary. Vol. III: Grammar, (Veroffentlichungen zur Iranistik), Austrian Academy of Sciences.
Ivanow, W. (1923), ˮTabaqat of Ansari in the Old Language of Heratˮ, Jornal of the Royal Asiatic Society, Part III-July, p. 337-382.
Josephson, J (2003), “Nominal Sentences and Copula in Middle and Early New Persian,” in Ludwig Paul, ed., Persian Origins – Early Judaeo-Persian and the Emergence of New Persian. Collected Papers of the Symposium, Göttingen 1999, Wiesbaden, pp. 79-94.
Lazard, G. (1979). "Remarques sur le style des anciennes traductions persanes du Coran et de la Bible", Bulletin d'Etudes orientales, 1979, pp. 45-49.
Mekarska, B. (1981-1984), "Word Order in Middle Persian", in Folia Orientalia 22, pp.: 23-67.
Paul, Ludwig (2013), A Grammar of Early Judaeo-Persian, Wiesbaden, Reichert verlag.
Rieu, Charles (1881) Catalogue of the Persian Manuscripts in the British Museum, volume 2, printed by order of the trustees.
Shaked, Shaul. 2009. "Classification of Linguistic Features in Early Judeo-Persian Texts." In Exegisti Monumenta: Festschrift in Honour of Nicholas Sims-Williams, edited by Werner Sundermann, Almut Hintze and François de Blois, 449–461. Harrassowitz.