ارزیابی مقایسه‌ایِ انسجام در سوره‌ طارق و ترجمه‌ آن از محمّدمهدی فولادوند: از دیدگاه نظریه‌ هالیدی و حسن ( 1985.م)

نویسندگان
1 دانشگاه سیستان و بلوچستان
2 دانشگاه رازی
چکیده
بسیاری از پژوهشگران حوزه­ قرآن و ترجمه، ترجمه­ محمدمهدی فولادوند از قرآن‌کریم را در زمره­ بهترین ترجمه‌های معاصر قرآن به­شمار آورده و آن را به لحاظ مطابقت با متن مبدأ، عنایت به قواعد زبانی و بیانی و نیز به­کارگیری واژگان روان زبان فارسی که غالباً از عمده­ترین مباحث انسجام­بخشی به ساختار متن بوده، مُتقن و قابل استناد می­دانند. از طرفی، یکی از سوره­های کوچک قرآن که علیرغم حجم اندکی که دارد، از موضوعات متنوّعی سخن گفته، سوره­ "طارق" است. نظر به همین تنوع موضوع و حجم اندک آن، کیفیت انسجام در این سوره و ترجمه­ آن، می­تواند مورد سؤال قرار گیرد. بدین­روی، در این پژوهش، براساس نسخه­ تکامل­یافته از نظریه­ نظام­مندِ هالیدی و حسن 1985م و نیز مفهوم هماهنگی انسجامی که رقیه حسن در سال 1984م مطرح نمود، عوامل انسجام و هماهنگی انسجامی در سوره­ طارق و ترجمه­ آن از محمدمهدی فولادوند، به­صورت گزینشی و استقرائی، به­بوته­ نقد و ارزیابی توصیفی - تحلیلی و آماری گذاشته می­شود. نگارنده بر آن است تا با نگاهی فراجمله­ای و متن­بنیاد، با اتکا به نظریه مذکور، عوامل انسجام، هماهنگی انسجامی و نیز میزان این انسجام را در متن سوره­ طارق و ترجمه­ آن مشخص نموده، سپس هردو متن مبدأ و مقصد را با یکدیگر مقایسه کند. دستاورد پژوهش نشان ­می­دهد که علیرغم وجود تفاوت­هایی در نسبت عناصر دستوری و واژگانی متون مبدأ و مقصد، هر دو متن، منسجم بوده و نیز با توجه به درصد بالای مشابهت متن مقصد به متن مبدأ در نحوه­ کاربست عوامل انسجام، مترجم توانسته است در بازتاب و انعکاس معانی و مفاهیم ترجمه تا حدود زیادی موفق عمل کند.

کلیدواژه‌ها


*قرآن کریم.
1- آقا گل­زاده، فردوس، تحلیل گفتمان انتقادی، انتشارات علمی و فرهنگی: تهران، (1394ش).
2- أندلسی، أبوحیان، البحر المحیط فی التفسیر، التحقیق: صدقی محمد جمیل، بیروت: دارالفکر، (1420ق).
3- پهلوان­نژاد، محمدرضا و زمردیان، رضا،«تحلیل نحوی- معنایی ساختمان بند ساده در زبان فارسی بر پایه دستور نقش گرای نظام مند هالیدی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، شماره 145، (1383ش).
4- خوش­منش، ابوالفضل، «بررسی تدوین و انسجام آیات قرآن از منظر شرق­شناسان و آیت­الله طالقانی»، پژوهش­نامه علوم و معارف قرآن‌کریم، شماره 8، (1389ش).
5- رحمانی، فاطمه، «بررسی عوامل انسجامی در آثار ادبی جلال آل احمد»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور تهران، گروه زبان شناسی، (1384ش).
6- سارلی، ناصر قلی و ایشانی، طاهره، «نظریه انسجام و هماهنگی انسجامی و کاربست آن در یک داستان (قضه نردبان)»، فصلنامه علمی- پژوهشی زبان­پژوهی دانشگاه الزهرا (س)، شماره 4، (1390ش).
7- سجودی، فرزان، نشانه­شناسی کاربردی، نشر علم: تهران، (1393ش).
8- شعبانلو، علیرضا و همکاران، «فرآیند دستوری در شعری بلند از عمق بخارایی»، نشریه علمی پژوهشی گویا، ش 5، (1387ش).
9- صافی، محمودبن عبدالرحیم، الجدول فی إعراب القرآن الکریم، ط4، دمشق: دارالرشید، بیروت: مؤسسه الإیمان، (1418هـ).
10- صلح جو، علی، گفتمان و ترجمه، نشر مرکز: تهران، (1391ش).
11- فولادوند، محمدمهدی، ترجمه قرآن‌کریم، دارالقرآن الکریم: تهران، (۱۳۷۶ش).
12- قوامی، بدریه و آذرنوا، لیدا، «تحلیل انسجام و هماهنگی در شعری کوتاه از شاملو»، فصلنامه علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی دانشکده ادبیات و زبان­های خارجی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج،شماره 15، (1392ش).
13- مهاجر، مهران و نبوی، محمد، به سوی زبان‌شناسی شعر، نشر مرکز: تهران، (1376).
14- نعمتی­قزوینی، معصومه و ایشانی، طاهره، «مقایسه کاربست عوامل انسجام در سوره اعلی و ترجمه آن از صفارزاده»، شماره 1، (1392ش).
15- هالیدی و حسن، زبان، بافت و متن، ترجمه: مجتبی منشی­زاده و طاهره ایشانی، نشر علمی: تهران، (1393ش).
16- یارمحمدی، لطف­الله، گفتمان­شناسی رایج و انتقادی، نشر هرمس: تهران، (1383ش).
17-Halliday. M.A.K. An introduction to functional grammar, London: Edward Arnold. (1985). 
18-Halliday and R. Hasan. Languoge, context, and text: Aspects of languoge in a social-semiotic perspecfive. Oxford: University Press. (1985). 
19-Halliday. M.A.K. and Ruqaiya Hasan. Cohesion in English. London: Longman. (1976).
20-Hasan R.  Coherence and cohesive harmony. In Flood J. (ed.). Understanding reading comprehension. Newark, DE: International Reading Association. (1984).