ارزیابی ترجمه انگلیسی واژگان چندمعنایی در قرآن؛ مطالعه موردی ریشه « ن-ق-م »

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مازندران
2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مازندران
چکیده


ترجمه واژگان چندمعنایی یکی از چالش‌های اصلی در انتقال مفاهیم قرآنی به زبان‌های دیگر است. از جمله این واژگان، ریشه «نقم» و مشتقات آن است که در سیاق‌های مختلف معانی متنوعی به خود می‌گیرد. سؤال اصلی این پژوهش آن است که مترجمان انگلیسی قرآن تا چه اندازه توانسته‌اند ریشه «نقم» را با توجه به سیاق آیات به‌درستی ترجمه کنند؟ روش این پژوهش، توصیفی-تحلیلی با تکیه بر معناشناسی توصیفی و چارچوب مطالعات ترجمه پیکره‌محور (Corpus-based DTS) است. چارچوب نظری تحقیق نیز شامل دو سطح تحلیلی است: در لایه نخست با تحلیل معناشناسی واژگان و سیاق آیات، معانی ریشه «نقم» استخراج شده و در لایه دوم با ارزیابی ترجمه‌های سه مترجم (ایروینگ، احمد، بختیار)، تطابق ترجمه با سیاق بررسی گردیده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که ترجمه واژه‌های چندمعنایی بدون تحلیل بافت و سیاق منجر به خطای معنایی می‌شود. ترجمه‌هایی که از واژه‌هایی مانند "revenge" استفاده کرده‌اند، به دلیل بار معنایی منفی، با مفهوم ربوبی ناسازگار بوده‌اند، درحالیکه ترجمه‌هایی که از "avenge" یا "requite" استفاده کرده‌اند، انطباق بیشتری با سبک و معنای قرآنی دارند. در نهایت، این نتیجه حاصل شد که برای بهبود ترجمه‌های قرآنی، به‌ویژه در واژگان چندمعنایی، باید از ترکیبی از رویکرد تفسیری، تحلیل سیاق و مطالعات ترجمه‌ای بهره گرفت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع فارسی
قرآن کریم
۱-اختیار، منصور،معنی شناسی،تهران، چاپخانه دانشگاه تهران،(۱۳۴۸ش).
۲-آذرنوش،آذرتاش، فرهنگ معاصر عربی– فارسی، بی مک، نشر نی،(۱۳۸۶ش).
۳-بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم، ترجمه آوایی, تفسیر پیوسته و تاویل قرآن به قرآن ناطق،تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی،(۱۳۷۶ش).
۴-طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی‌،قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه‌ی مدرسین حوزه علمیه قم، (۱۳۷۴ش).
۵-طیب حسینی، سید محمود، درآمدی بر دانش مفردات قرآن، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه،(۱۳۹۳ش).
۶-لطفی‌پورساعدی، کاظم، در آمدی به اصول و روش ترجمه،تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چ دوم، (۱۳۷۴ش).
۷-مصباحی، فهیمه، «نقد و بررسی ترجمه قرآن کریم(حداد عادل) پایان نامه کارشناسی ارشد رشته تفسیر قرآن مجید»، بی مک، دانشکده علوم و معارف قرآن کریم، (۱۳۹۲ش).
۸-نصیری، هادی و خدری، سارا،«آسیب شناسی ترجمه های قرآن در بیان مفاهیم واژگان»،یاسوج: نخستین همایش ملی واژه پژوهی در علوم اسلامی، (1395ش).

منابع عربی
۱-ابن سیده،علی بن اسماعیل، المحکم و المحیط الأعظم، بی مک،دار الکتب العلمیه،(۱۴۲۱ق).
۲-ابن فارس،احمد، معجم مقاییس اللغه، مکتب الإعلام الإسلامی،بی مک، مرکز النشر، (۱۴۰۴ق).
۳-ابن منظور،محمد بن مکرم، لسان العرب، بی مک، دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع،(۱۴۱۰ ق).
۴-جوهری،اسماعیل بن حماد، الصحاح - تاج اللغه و صحاح العربیه،بیروت، دار العلم للملایین،(۱۴۱۰ق).
۵-راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، لبنان–سوریه، دار العلم-الدار الشامیه، اول،(۱۴۱۲ق).
۶-زرکشی،‌محمد بن عبد الله، البرهان فی علوم القرآن‌، بیروت، دار المعرفه،‌(۱۴۱۰ق).
۷-زمخشری،محمود بن عمر،أساس البلاغه، بی مک، دار صادر،(۱۳۹۹ق).
۸-طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه‌ی مدرسین حوزه علمیه قم،‌(۱۴۱۷ق).
۹-طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، بی مک،مکتبه المرتضویه، (۱۳۷۵ق).
۱۰-فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، بی مک، مؤسسه دار الهجره، (۱۴۰۹ق).
۱۱-فواد عبدالباقی، محمد، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، قم المقدسه،مطبعه نوید اسلام، (۱۳۸۴ش).
۱۲-فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، بی مک،مؤسسه دار الهجره، (۱۴۱۴ق).
۱۳-مختار عمر، احمد، معجم اللغه العربیه المعاصره، بی مک، عالم الکتب، (۱۴۲۹ق).
۱۴-مرتضی زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس،بی مک، دار الفکر،(۱۴۱۴ق).
۱۵-مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم،تهران، مرکز الکتاب للترجمه و النشر،اول، (۱۴۰۲ق).
English Refrences
1-Abdul-Raof, Hussein,Qur`an translation discourse, texture and exegesis, Routledge, (2001).
2-Ahmed,Mohamed&His Daughter,Samira, THE KORANالقرآن,Complete Dictionary&Literal Translation, Prepared, published, printed, and distributed by: M., J., & S. Ahmed, Canada, (1994).
3-Ali, Abobaker;Brakhw, M Alsaleh;Bin Nordin, Munif Zarirruddin Fikri,«Transferring POLYSEMIC Words from Arabic into English: A comparative Study of Some Samples from the Holy Quran», Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 8(23) Special 2014, Pages: 38-43,(2014).
4-Ali, Abobaker;Brakhw, M Alsaleh;Bin Nordin,Munif Zarirruddin Fikri&Shaik Ismail,Sharifah Fazliyaton,«Some Linguistic Difficulties in Translating the Holy Quran from Arabic into English», International Journal of Social Science and Humanity, Vol. 2, No. 6.,(2012).
5-Bakhtiar, Laleh, Koran. English: Concordance of the Sublime Quran by Kazi Pub-lications, (2011).
6-Daryabadi, Abdul Majid, Tafsir-ul-Qur`an, Translation and Commentary, India:Academy of Islamic Research and Publications, vol,1., (2007).
7-Fatani, Afnan H., Translation and the Qura`n in The Qur an, Encyclopedia, Edited by Oliver Leaman, published by Routledge,(2006).
8-Galadari, Abdulla, «The Role of Inter-Textual Polysemy in Qur’anic Exegesis», Quranica: International Journal on Quranic Research, 3(4):pp.35-56,(2013). Available at SRN: https://ssrn.com/abstract=2298293, (2013).
9-Haroun, Yazid, «When women and men collaborate to translate the Qur’an: An ‘interactive’ approach ,Parallèles» – numéro 34(1), DOI:10.17462/para.2022.01.15, (2022).
10-Hassen, Rim, «English Translation of the Quran by Women: The challenges of “Gender Balance” in and through Language», University of Warwick, MonTI 3 (211-230),(2011), ISSN 1889-4178.
11-Hudson, Grover, Essential Introductory linguistics, Oxford:Blackwell publishers Ltd, (2000).
12-Irving, Thomas Ballantine (Al-Hajj Ta'lim Ali), The noble Qur'an : the first American translation and commentary, New York, (1992).
13-Khanaliyeva, Ilhama Yusif, «Polysemy and Context in Literary Works», Path of Science. Vol. 9. No 5, pp:1108-1113. Odlar Yurdu University,DOI: 10.22178/pos.92-7, (2023).
14-Longman Dictionary of American English, Director Michael Mayor, Pearson Education Limited,(2009).
15-Mater, A. S., «Using Context in Translating Polysemy», Electronic Journal of University of Aden for Humanity and Social Sciences, 1(1), 1–9. (2020). Retrieved from https://ejua.net/index.php/EJUA-HS/article/view/13
16-Merriam-Webster.comDictionary,Merriam-Webster,https://www.merriam-webster.com/dictionary/avenge. Accessed 30 Dec. (2024).
17-Qudah-Refaei, Somia, «Dogmatic Approaches of Qur'an Translators: Linguistic and Theological Issues, A thesis Submitted in accordance with the requirements for the degree of Doctor of Philosophy», Leeds: School of Modern Languages and Cultures,University of Leeds, (2014).
18-Ullmann, Stephen, The Principles of Semantics, Publisher B.Blackwell, (1963).
19-Webster's New Dictionary of Synonyms, AMerriam-Webstore Inc.publishers springfield Masachusetts, U.S.A,(1968).
20-Webster's Seventh New Collegiate Dictionary, A Merriam-Webster NEW INTERNATIONAL DICTIONARY, G. &C. MERRIAM COMPANY, Publishers SPRINGFIELD, MASSACHUSETTS, U.S.A,(1963).
21-Yule, George, The study of language, Cambridge: Printed in the United Kingdom by MPG Printgroup Ltd, (1947).