نقد و ارزیابی ترجمۀ آیۀ قصاص (بقره/178) براساس روایات اهل بیت(عَلَیهِمُ السَّلام)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 دانشیار گروه قرآن و حدیث دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران؛ بابلسر: ایران
2 استادیار گروه قرآن و حدیث دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
3 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علم و فناوری مازندران، بهشهر، ایران.
4 دانش آموختۀ دکترای قرآن و حدیث دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران.
چکیده
ترجمه، مهارتی در راستای برگرداندن سخن و انتقال معنای کلام از زبان مبدأ به زبان مقصد است، به گونه­ای که تمام مقاصد متن اصلی و مبدأ را دارا باشد. برای این منظور و رسیدن به مفهومی نزدیک به زبان مبدأ، خصوصاً در متون مقدسی مثل قرآن، بی­نیاز از نگاه به قرائن موجود و استمداد از سایر منابع کمکی نیستیم. اختلاف مترجمان معاصر، در ترجمه آیۀ 178 سورۀ بقره (آیۀ قصاص) در دو عبارت ﴿فَاتِّبَاعُ بِالْمَعْرُوفِ و ﴿فَمَنِ اعْتَدَی‏ بَعْدَ ذَلِکَ برجسته و دلیل اصلی این اختلافات ناشی از عدم توجه به روایات اهل­بیت (ع) است. در نوشتار حاضر که به روش توصیفی - تحلیلی سامان یافته، میزان تطابق ترجمه‌های معاصر در ترجمه آیۀ قصاص با بیان اهل­بیت (ع) ارزیابی ­شده است. با بررسی روایات تفسیری و ترجمه­های مربوط، مشخص می­شود عبارت ﴿فَاتِّبَاعُ بِالْمَعْرُوفِ با توجه به روایات، ناظر به ولیّ دم است، و معنی آن، تبعیت شایسته ولیّ دم از حقی که در دیه دارد، است، یعنی با قاتل مدارا کند و سخت نگیرد. همچنین عبارت دوم نیز اختصاص به ولیّ دم داشته و منظور از ﴿بَعْدَ ذَلِکَ، تعدّی و زیاده خواهی ولیّ دم بعد از عفو و مصالحه با قاتل است که در برخی ترجمه­ها، از این بخش معنایی عام و کلی برداشت کرده­اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


The Holy Qur'an, translations by Mousavi-Garmaroudi, Borujerdi, Faiz-ul-Islam, Meshkini, Ansarian, Elahi-Qamsha-ei, Mojtbavi, Mu'azi, Makarem-Shirazi, Payandeh, Kavianpour, Khajawi, Arfa, Foladvand, Aiti.
Ibn Athir, Mubarak, The End of Gharib Hadith and Athar, Qom: Ismailian Press Institute, 1367.
Ibn Babouyeh, Muhammad Ibn Ali, Man La Yahdrah al-Faqih, Qom: Islamic Publications Office, Ch2, 1413 AH.
Ibn Babouyeh, Muhammad Ibn Ali, Eyes of Akhbar al-Reza (peace be upon him), Tehran: Nash Jahan, Tehran, Ch1, 1378 AH.
Ibn Hayyun, Nu'man Ibn Muhammad, Foundations of Islam, Qom: Al-Bayt Foundation, Peace be upon them, Ch. 2, 1385 AH.
Babaei, Ali Akbar, Tafseari Schools, Qom: Hozwa and University Research Center, 2018.
Bahrani, Seyyed Hashem bin Suleiman, al-Barhan fi Tafsir al-Qur'an, Qom: Ba'ath Institute, Ch. 1, 1374.
Tafsir attributed to Imam Hasan Askari (peace be upon him), Qom: Imam al-Mahdi School, peace be upon him, 1409 AH.
Har Aamili, Muhammad, Wasal al-Shi'a, Qom: Al-Bayt Foundation, peace be upon them, Ch. 1, 1409 AH.
Hali, Hassan bin Ali bin Dawood, al-Rijal, Tehran: University of Tehran, Ch. 1, 1342.
Hali, Hasan bin Yusuf, Rizal, Najaf Ashraf: Dar al-Zhakhar, Ch2, 1411 AH.
Khoei, Abu al-Qasim, al-Bayan fi Tafsir al-Qur'an, bi-ja: bi-na, bi-ta.
Sobhani, Ja'far, The Knowledge of Men, Translation: Muslim Qalipour, Qom: Quds Publications, Ch5, 1389.
Tousi, Muhammad, Tahdeeb al-Ahkam, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyya, Ch. 4, 1407 AH.
Al-Rajal, Qom: Al-Nashar al-Islami Foundation, Ch.
List of books of the Shia and their origins and the names of the scholars and the owners of the origins, Qom: Al-Muhaqq Al-Tabataba'i School, Ch. 1, 1420 AH).
Misbah al-Mutahjad and Selah al-Mutabbad, Beirut: Shia Jurisprudence Institute, 1411 AH.
Ayashi, Muhammad Bin Masoud, Tafsir Al-Ayashi, Tehran: Al-Mattaba Al-Elamiya, Ch. 1, 1380.
Ghafari Safat, Ali Akbar, Derasat fi Alam al-Daraya, translated by Wali Allah Hasoumi, Qom: Usul al-Din Faculty, 1388.
Fayoumi, Ahmad bin Muhammad, al-Masbah al-Munir fi Gharib al-Sharh al-Kabir, Qom: Dar al-Hijrah Institute, Ch2, 1414 AH.
Keshi, Mohammad bin Omar, Rizal Al-Kashi, Mashhad: Mashhad University Publishing House, Ch1, 1409 AH.
Kalini, Muhammad bin Yaqoob, Al-Kafi, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyya, Ch. 4, 1407 AH.
Majlisi, Muhammad Baqir, Bihar al-Anwar, Beirut: Dar Ihiya al-Tarath al-Arabi, ch. 2, 1403 AH.
Majlisi, Muhammad Baqir, Mara'i al -Aqul fi Description of Al -Rasoul, Tehran: Dar al -Kutb al -Islami, Ch 2, 1404 AH.
Najashi, Ahmed bin Ali, Rijal al-Najashi, Qom: Al-Nashar al-Islami Publishing House, Ch. 6, 1365.