معادل‌یابی مای موصوله در ترجمه موسوی گرمارودی از صحیفه سجّادیه

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
دانشگاه کاشان
چکیده
ترجمه موسوی گرمارودی از صحیفه سجّادیه یکی از برگردان­های این نیایش­نامه به زبان فارسی است و به دلیل شمار زیادِ مای موصوله در متن عربی، بررسی و نقد ترجمه آن، موضوع گفتار پیشِ رو قرار گرفته­است. پژوهش حاضر، با بهره­گیری از روش توصیفی - تحلیلی و پس از استخراج و تنظیم معادل­های این نوع "ما" از صحیفه در ترجمه گرمارودی، در دو دسته بدون "مِنْ" و همراه با "مِنْ" بیشتر به ترجمه دسته نخست پرداخته­ است. از آنجا که مای موصوله بدون مِن، مفهومی مبهم دارد، بایسته است مترجم برای یافتن برابر مناسب، از بافت سخن یا از شرح­های موجود بر این متن کمک بگیرد و این کار، نیازمند هنرمندی، زبان­دانی، تجربه بالا و آگاهی گسترده او از زبان و ادب فارسی و عربی است. از این جستار برمی­آید که گرمارودی دو شیوه را برای ترجمه مای موصوله بدون "مِن" در پیش گرفته است: یا برای نگاه­داشتن سجع و ایجازِ موجود در متن اصلی، آن را همچنان مبهم نگاه داشته و برایش معادل "آنچه" آورده، یا به برابرگذاری و آوردن واژه­ای روشن از زبان فارسی روی آورده است. به هر روی، این روشِ ترکیبی، بر ریزبینی، پژوهشگری و امانت­داری مترجم و ذوقِ زیبایی­شناسی او گواه است و ترجمه وی را به نیایشی ادبی و زیبا در زبان فارسی تبدیل کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


فارسی
1. ابن‌الرسول، سیدمحمدرضا و زهرا فاضل، «بازنگری در مفهوم و ترجمة فارسی یکی از اسلوب‌های کاربرد ما در قرآن کریم»، مجلة کاوشی نو در معارف قرآنی، س1، ش1، صص 22-11، 1391ش.
2. بخشی، مریم، «بررسی راهبرد کاهش در ترجمة فولادوند از صحیفة سجادیه بر اساس نظریة گارسس»، مجلة مطالعات ترجمة قرآن و حدیث، دورة7، ش14، صص 61-35، 1399ش.
3. حافظ، خواجه شمس‌الدین، دیوان، تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، چ6، تهران: انتشارات یاسین، 1378ش.
4. خورسندی، محمود و معصومه سید، «تحلیل وجوه کاربردی ما»، مجلة انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، ش17، صص 196-185، 1389ش.
5. داودی، عارفه، «درآمدی بر ترجمة ساخت‌های کنایی در صحیفة سجادیه»، نیم‌سالنامة حدیث و اندیشه، ش27، صص131-105، 1398ش.
6. سلطانی، محمدعلی، «تأملی در یک ترجمه از صحیفة سجادیه»، مجلة آیینة پژوهش، ش49، صص24-19، 1377ش.
7. فرهادی، محمد و همکاران، «نقد و بررسی اطناب و توضیح در ترجمة صحیفة سجادیه بر اساس نظریة آنتوان برمن»، فصلنامة پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، س7، ش17، صص 53-31، 1396ش.
8. کریمی راد، اکرم، «همطرازی اسلوب‌های تأکید در ترجمة صحیفة سجادیه با بهره‌گیری از دعاهای مناسبت‌ها وبا تأکید بر ترجمه‌های الهی قمشه‌ای، بلاغی، فیض‌الاسلام، موسوی گرمارودی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد دانشگاه الزهراء، دانشکدة ادبیات و زبانهای خارجی، 1396ش.
9. موسوی‌گرمارودی، سیدعلی، ترجمة صحیفة سجّادیه، چ8، تهران: هرمس، 1389ش.
عربی
10. حسن، عباس، النحو الوافی، ط6، تهران: انتشارات ناصرخسرو، 1380ش.
11. سامرایی، فاضل صالح، معانی النحو، ط1، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 2007م.
12. ضیف، شوقی، الفن و مذاهبه فی النثر العربی، ط15، القاهره: دار المعارف، 2009م.
13. یعقوب، امیل بدیع، موسوعه الحروف فی اللغه العربیه، ط2، بیروت: دارالجیل، 1995م.
منبع الکترونیک
سایت خبرگزاری «https://www.ibna.ir/fa/report/14678»، خبری با عنوان «موسوی گرمارودی: در ترجمة صحیفه امانت‌دار بوده‌ام» تاریخ انتشار: چهارشنبه ۳ بهمن ۱۳۸۶، تاریخ نگاه به سایت: 20/2/1401.