واکاوی معنا و ترجمه عبارت «ألقی الألواح» در قرآن کریم

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم
چکیده
عدم توجه به معنای دقیق و بار معنایی خاص واژگان قرآنی که در سیاق­های مختلف بر آن­ها حمل شده است، می­تواند موجب کج فهمی و خلل در کشف معنای مقصود از آیات قرآن کریم گردد. همین مسئله در عبارت قرآنی ﴿وَأَلْقَی الْأَلْوَاحَ در سوره (اعراف/ 105) موجب گردیده تا بسیاری از مفسران و مترجمان قرآنی، بدون توجه کافی به معنای اصلی آن، مفهوم خشونت و عصیانگری را از رفتار و شخصیت حضرت موسی (ع) بازتاب دهند که تضادی آشکار با عصمت انبیای الهی دارد و برخی با تأسی و تأثیرپذیری از اسرائیلیات، وی را اساساً پیامبری غیر حلیم و خشمناک معرفی کرده­اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از کتب لغت و تفاسیر در صدد برآمده است که معنای صحیح این عبارت قرآنی را کشف کند و شبهه بی اعتنایی و بی مبالاتی نبی خدا در برخورد با فرمان­های الهی را بزداید. نتیجه اینکه بررسی اصل معنایی ماده «لقی» بیانگر معنایی غیر از (انداختن) است و همچنین صحیح نیست که معنای حاصل از رفتن آن به باب إفعال «ألقی»، در همه موارد به (انداختن) تفسیر شود. عبارت ﴿أَلْقَی الْأَلْوَاحَ در حالت استعمال حقیقی به معنای «نهادن یا افکندن الواح»، یعنی حرکت دادن آن از بالا به پایین است به نحوی که مستلزم اهانت نباشد و در حالت استعمال کنایی به معنای «منصرف شدن از تبیین فرمان های الواح مقدس» است. امکان جمع هر دو معنا با هم در ترجمه مناسب وجود دارد. بسیاری از مترجمان قرآن کریم در ارائه معنای صحیح این عبارت موفق نبوده­اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1. قرآن کریم.
2. آدینه‌وند لرستانی، محمدرضا، کلمه الله العلیا، تهران: انتشارات اسوه‌.(1377ش).
3. آیتی، عبد المحمد، ترجمه قرآن کریم، تهران: سروش،(بی‌تا).
4. ابن عاشور، محمد طاهر ،تفسیر التحریر و التنویر المعروف به تفسیر ابن عاشور، چاپ 1، بیروت، (1420ق).
5. ابن فارس،أبوالحسین، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، بیروت: دار الفکر،( ۱۹۷۹م).
6. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب،چاپ 4، بیروت: دار صادر،(2005م).
7. ابوزهره، محمد، زهره التفاسیر، بیروت: دار الفکر العربی،(بی‌تا).
8. الإبیاری، إبراهیم‌، الموسوعه القرآنیه، القاهره: موسسه سجل العرب،(1405ق).
9. اریانی، مطهر بن علی؛ عبدالله، یوسف محمد، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، دمشق: دارالفکر،(1420ق).
10. اسماعیل، عزّالدین، المصادر العربیه و اللغویه فی التراث العربی،بیروت: بی‌نا،( ۱۹۶۷م).
11. انصاریان، حسین، ترجمه قرآن، قم: اسوه،(1383ش).
12. پاینده، ابوالقاسم، ترجمه قرآن، تهران: نشر جاویدان،(1357ش).
13. پورجوادی، کاظم،‌ ترجمه قرآن، تهران: بنیاد دائره المعارف اسلامی،(1414ق).
14. ثقفی تهرانی، محمد، روان جاوید در تفسیر قرآن مجید، تهران: برهان، (1398ش).
15. الجرجانی، عبد القاهر ، دلائل الإعجاز، تحقیق عبدالحمید هنداوی، الطبعه الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیه،(بی‌تا).
16. جزایری، نعمت الله بن عبد الله، عقود المرجان فی تفسیر القرآن، قم: نور وحی،(1416ق).
17. جعفری، یعقوب،‌ تفسیر کوثر، قم: موسسه انتشارات هجرت،(1376ش).
18. الجوهری، أبو نصر، تاج اللغه و صحاح العربیه، الطبعه الرابعه، تحقیق أحمد عبدالغفور عطار، بیروت: دارالعلم للملایین،( ۱۹۸۷م).
19. حجازی، محمد محمود، التفسیر الواضح‌، بیروت: دار الجیل،(1413ق).
20. حداد عادل، غلامعلی، ترجمه قرآن کریم، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی،(1390ش).
21. حسن جبل، محمد حسن، الدلاله المحوریه فی معجم مقاییس اللغه، دمشق: انتشارات دار الفکر، (٢٠٠٣م).
22. حسن جبل، محمد حسن، المعجم الإشتقاقی المؤصل لألفاظ القرآن الکریم، الطبعه الأولی، القاهره: مکتبه الآداب،( ۲۰۱۰م).
23. حسینی همدانی، محمد، انوار درخشان در تفسیر قرآن‌، تهران: انتشارات لطفی،(1404ق).
24. خوئی، سید ابوالقاسم، أجود التقریرات، چاپ دوم، قم: موسسه صاحب الامر(عج)، ( ۱۳۶۸ش).
25. درّه، محمد علی طه، تفسیر القرآن الکریم وإعرابه و بیانه‌، ‌بیروت:دار ابن کثیر،(1430ق).
26. دسوقی، محمد، تحقیق عبدالحمید هنداوی، حاشیه السوقی علی مختصر المعانی، بیروت: المکتبه العصریه،(بی‌تا).
27. دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، چاپ اول، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران،( ۱۳۷۳ش).
28. الراغب الإصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، چاپ دوم، تهران: دفتر نشر الکتاب، ( ۱۴۰۴ق).
29. رضایی اصفهانی، محمدعلی، ترجمه قرآن، قم: موسسه تحقیقاتی فرهنگی دارالذکر، (1383ش).
30. زحیلی، وهبه،‌ التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج‌، دمشق: دار الفکر،(1411ق).
31. زمخشری، محمود بن عمر، مقدمه الادب، تهران: موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران،(1386ش).
32. سبزواری، محمد، الجدید فی تفسیر القرآن المجید، بیروت: دار التعارف للمطبوعات،(1406ق).
33. ........................ ،إرشاد الأذهان إلی تفسیر القرآن، بیروت: دار التعارف للمطبوعات،(۱۹۹۸م).
34. السکاکی، یوسف بن أبی بکر، مفتاح العلوم، بیروت: دار الکتب العلمیه،(بی‌تا).
35. شحاته، عبدالله محمود، تفسیر القرآن الکریم، قاهره: دار غریب،(1421ق).
36. صابونی، محمد علی، صفوه التفاسیر، بیروت: دار الفکر،(1421ق).
37. صدوق، محمد بن علی بن بابویه، الأمالی، تهران: انتشارات کتابخانه اسلامیه،( ۱۳۶۲ش).
38. صفار زاده، طاهره، ترجمه قرآن کریم، تهران: پارس کتاب،(1399ش).
39. ضیف، شوقی، المدارس النحویه، القاهره: دار المعارف،(بی‌تا).
40. طباطبایی، محمدحسین،‌ ترجمه تفسیر المیزان‌، مترجم: محمد باقر موسوی، قم‌: دفتر انتشارات اسلامی،(1374ش)‌.
41. طیب‌حسینی، سید محمود، «روش شناسی قاموس قرآن در شرح کلمات قرآن»، مجله نامه جامعه، شماره ۱۲۰، صص30-7 ، (زمستان ۱۳۹۵ش).
42. طیب، عبدالحسین،‌ أطیب البیان فی تفسیر القرآن‌، چاپ 2، تهران: نشر اسلام‌،(1369ش).
43. عباسی مقدم، مصطفی؛ ساز جینی، مرتضی؛ موسوی، سید محمد، «واکاوی نظریه اصل معنایی در معجم مقاییس اللغه ابن فارس و التحقیق فی کلمات القرآن الکریم مصطفوی(بررسی موردی برخی واژگان قرآنی) »، فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی، سال چهارم، شماره اول، پیاپی ۱۳،،صص١٠٠-٧٧، (بهار ۱۳۹۸ش).
44. العسکری، أبوهلال، الفروق اللغویه، تحقیق محمد إبراهیم سلیم، القاهره: دارالعلم و الثقافه للنشر و التوزیع،(بی‌تا).
45. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، قم: هجرت،(١٤١٠ ق).
46. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس، بیروت: دار الکتب العلمیه،(1415ق).
47. فولادوند، محمد مهدی، ترجمه قرآن کریم، تهران: پیام عدالت،(1398ش).
48. قرائتی، محسن، تفسیر نور، چاپ 1، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، (1388ش).
49. قزوینی، خطیب، التلخیص فی علوم البلاغه، شرح عبدالرحمان برقوقی، چاپ دوم، القاهره: بی نا،(1932).
50. قطب، سید، فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق،(1425ق).
51. ماتریدی، محمد بن محمد، تأویلات أهل السنه، چاپ1، بیروت: دار الکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون،(1426ق).
52. مرادی، حسن بن قاسم، الجنی الدانی فی حروف المعانی، تحقیق طه محسن، جامعه موصل: موسسه دار الکتب للطباعه و النشر،(۱۹۶۷م).
53. مراغی، احمد مصطفی، تفسیر المراغی، بیروت: دارالفکر،(بی‌تا).
54. مجد، امید، ترجمه منظوم قرآن کریم، تهران: انتشارات امید مجد،( بی‌تا).
55. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت: موسسه الوفاء،( ۱۴۰۴ق).
56. مشکینی ، علی، ترجمه قرآن کریم، قم: نشر الهادی،(1381ش).
57. ........................، اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، چاپ پنجم، قم: نشر الهادی،( ۱۳۷۱ش).
58. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، چاپ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،( ۱۳۶۸ش).
59. مطرزی، ناصر بن عبدالسید، المغرب فی ترتیب المعرب‌، حلب: مکتبه اسامه بن زید،(1979م).
60. مغنیه، محمدجواد، التفسیر المبین، قم: دار الکتاب الإسلامی،(1425ق).
61. ........................ ،ترجمه تفسیر کاشف‌، قم: بوستان کتاب قم،(1378ش).
62. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، أوائل المقالات، قم: کنگره شیخ مفید،( ۱۴۱۳ق).
63. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی،(1373ش).
64. ................................ ،پیام امام امیرالمومنین علیه السلام، چاپ١، تهران: دار الکتب الاسلامیه،(۱۳۸۶ش).
65. ملکی، علی، ترجمه قرآن کریم، تهران: موسسه قرآنی بهار دل،(بی‌تا).
66. موسوی گرمارودی، علی، ترجمه قرآن، ‌تهران: قدیانی،(1384ش).
67. نریمانی، زهره؛ اقبالی، مسعود؛ چهری، مجید، «بازشناسی معنایی واژگان غیظ، غضب و سخط در قرآن کریم با رویکرد تفسیری»، پژوهشهای قرآن و حدیث، سال پنجاه و چهارم، شماره اول، صص ٢٣٩-٢١٩، (بهار و تابستان ۱۴۰۰ش).
68. نسفی، عمر بن محمد، تفسیر نسفی، ‌تهران: انتشارات سروش،(1376ش).
69. نووی، محمد، و ضناوی، محمد امین، مراح لبید لکشف معنی القرآن المجید، بیروت: دار الکتب العلمیه، (1997ق).
یزدی، محمد، ترجمه قرآن کریم، قم : مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران،(1386ش).