بررسی تأثیر جنسیت و ایدئولوژی مترجم در ترجمه حکمت‌ها، خطبه‌ها و نامه‌های مرتبط با زنان در نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
چکیده
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در نهج‌البلاغه موردتوجه و بحث قرارگرفته است، زنان هستند. جایگاه زنان در کلام حضرت علی (ع) بعضاً محل اختلاف بین مترجمان بوده و بحث‌های فراوانی را در پی داشته است. در پژوهش حاضر سعی برآن است تا به این دو پرسش پاسخ دهیم که آیا جنسیت و ایدئولوژی مترجم می‌تواند تفاوتی در ترجمه متن کتابی مذهبی همچون نهج­البلاغه ایجاد کند و مترجمان زن و مرد از چه دسته­بندی­هایی بر اساس مدل تحلیل انتقادی گفتمان فرحزاد و چه راهکارهایی بر اساس مدل زوبرگا در جهت اعمال ایدئولوژی خود استفاده کرده­اند. مقاله حاضر، با هدف بررسی تأثیر جنسیت و ایدئولوژی مترجم در ترجمه حکمت‌ها، خطبه­ها و نامه­های مربوط به زنان در نهج‌البلاغه با توجه به ترجمه محمد دشتی و ناهید آقا میرزایی انجام شده است. نتایج تحقیق نشان داد که در ترجمه این سخنان، ایدئولوژی مترجمان نقش بسزایی داشته است و منجر به تفاوت‌های چشمگیری در ترجمه‌های آن‌ها شده است. همچنین بررسی تأثیر جنسیت مترجم، نشان داد میان ترجمه مترجم مرد از موضوعات مربوط به زنان و اعمال بار منفی در انتقال معنا رابطه مستقیمی وجود ندارد و مترجم مرد در بسیاری از موارد برخلاف مترجم زن با نگرشی مثبت نسبت به زنان به ترجمه پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله، شرح نهج البلاغه، (ج1)،(655ق)
احمدی، محمدهادی، «بررسی تاثیر جنسیت مترجم بر ترجمه از منظر تحلیل انتقادی گفتمان (مطالعه موردی ترجمه های فارسی رمان غرور و تعصب) »، (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه بیرجند، بیرجند، (1391ش)
اریس، آزاده و هاشمی، محمدرضا. «تأثیر دیدگاه ایدئولوژیک جنسیت مترجمان در ترجمه قرآن مجید»، مطالعات ترجمه، شماره 9، (1396ش)
اسلامی، سید حسن. « تأثیر پیش‌فرض هادر فرآیند ترجمه متون مقدس»، جستارهای علمی و پژوهشی در باب ترجمانی متون مقدس، (1383ش)
باستانی، سوسن، دستوری، مژگان، «بررسی تأثیر جنسیت در گفتمان»، پژوهش زنان، دوره 5، شماره 3 ، (1386ش)
خمینی، روح‌الله، وصیت‌نامه‌ی الهی-سیاسی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، (1393ش)
راوندى، قطب الدین، منهاج البراعه، ج 1، (573ق).
شبلی، احمد، تاریخ آموزش در اسلام. تهران: نگاه معاصر، (1370ش)
فیض الاسلام اصفهانی، علی‌تقی، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه. تهران: موسسه چاپ و نشر تألیفات فیض الاسلام، (1379ش).
قربان‌نیا، ناصر، حافظی، معصومه، «نقد و بررسی دیدگاههای مربوط به خطبه هشتادم نهج‌البلاغه»، مطالعات راهبردی زنان، سال پانزدهم، شماره 60، (1392ش)
مکارم شیرازی، ناصر، پیام امیرالمؤمنین (ع)( ج5). قم: انتشارات مدرسه الامام علی بن ابیطالب (ع)، (1390ش).
مکارم شیرازی، ناصر، پیام امیرالمؤمنین (ع)( ج9). قم: انتشارات مدرسه الامام علی بن ابیطالب (ع)، (1390ش).
مکارم شیرازی، ناصر،. پیام امیرالمؤمنین (ع)( ج13). قم: انتشارات مدرسه الامام علی بن ابیطالب (ع)، (1390ش).
منافی اناری، سالار و قدرتی، ملیحه، نقش جنسیت مترجم در صحت ترجمه. پژوهش زبان‌های خارجی, 143–155، (1388ش)
ناظمیان، رضا و حاج مؤمن، حسام، « ساخت و بافت در ترجمه متون دینی بررسی مقایسه‌ای دو ترجمه از نهج‌البلاغه (شهیدی و دشتی) ». ادب عربی (دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران)، شماره5(1), 237–254، (1392ش).
Al-Harahsheh, A. (2013). Translation of Islamic Texts and Ideology. Arab World English Journal, 2, 107–117.
Dukate, A. (2007). Manipulation as a Specific Phenomenon in Translation and Interpreting. Faculty of Modern Language, 55–56.
Farahzad, F. (1998). A Gestalt Approach To Text Manipulation In Translation. Studies in Translation Theory and Practice, 6(2), 153.
Farahzad, F. (2007). Translation criticism:A CDA Approach. Translation Studies, 5(17), 43–46.
Fairclough,N. (1995). Media discourse. London: Longman.
Fairclough,N. (1996). Language and Power.London:Longman.
Zauberga, I (2004) Theoretical Tools for Professional Translators. Rīga: N.I.M.S.
منابع الکترونیکی
ثقفی، علی، زن در نهج‌البلاغه و چالش های پیش رو، (1399ش). برگرفته از لینک
http://www.imamkhomeini.ir/fa/n142381/%D8%B2%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%86%D9%87%D8%AC_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA%D9%87_%D9%88_%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4_%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%B1%D9%88