نقد ترجمه واژه «اُمّی» با تکیه بر سیاق آیات و روایات معصومین (علیهم‌السلام)

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری
2 دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر
چکیده
واژه های «اُمّی» و «امیین» مجموعاً شش بار به صورت مفرد و جمع در قرآن‌کریم به کار رفته است. در تحلیل‌های مفسران و قرآن پژوهان، این تعبیر قرآنی به معانی مختلفی همچون «بی‌سواد، عوام و فرد بدون کتاب الهی» آمده است. مترجمان قرآن‌کریم نیز در ترجمه این واژه، آن را به «درس ناخوانده بودن و بی­سواد بودن رسول خدا (ص) و قوم او» برگردانده­اند که به نظر می‌رسد این معانی با سیاق آیات مربوط به آن و همچنین با روایاتی که در معناشناسی این واژه صادر شده، هماهنگ نیست. لذا در این مقاله که به شیوه توصیفی- تحلیلی نوشته شده، ترجمه این واژه قرآنی مورد نقد و بررسی قرار گرفت و مشخص گردید معانی یادشده صحیح و دقیق بهنظر نمی‌رسد بلکه بر اساس سیاق آیات و همچنین روایات معتبر شیعه، امّیون کسانی هستند که کتاب الهی بر آن‌ها نازل نشده و فاقد کتاب هستند، لذا اکثریت مترجمان به دلیل تحت تأثیر بودن از پیش فرض‌های فکری و ارتکازی فقط به ترجمه تحت الفظی پرداخته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای، قم: انتشارات فاطمه زهرا (س)، 1380 ش.
- قرآن کریم، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران، اطلاعات، 1395 ش.
- قرآن کریم، ترجمه علیرضا میرزا خسروانی، تهران: اسلامیه، 1390 ش.
- قرآن کریم، ترجمه محمد رضا صفوی، قم: آبنوس، 1388 ش.
- قرآن کریم، ترجمه محمد مهدی فولادوند، تهران: دارالقرآن الکریم، 1415 ق.
- قرآن کریم، ترجمه علی مشکینی، تهران: الهادی، 1381 ش.
- قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، تهران: دارالقرآن الکریم، 1373 ش.
1. ابن شهرآشوب مازندرانی، محمد بن علی؛ مناقب آل ابی طالب:؛ تهران: علامه، 1379ش.
2. ____________________؛ معالم العلماء؛ نجف اشرف: مکتبه الحیدریه، 1380ش.
3. ابن فارس، احمد؛ معجم مقاییس اللغه؛ محقق محمد عبدالسلام هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404 ق.
4. ابن‌منظور، محمدبن مکرم؛ لسان العرب؛ بیروت، دار الطباعه و النشر- دار صادر، 1414 ق.
5. اربلی، علی بن عیسی؛ کشف الغمه فی معرفۀ الأئمه؛ محقق سید هاشم رسولی محلاتی، تبریز: بنی هاشمی، 1381 ش.
6. اصفهانی، ابوالفرج؛ مقاتل الطالبیین؛ مترجم سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران: کتابفروشی صدوق، 1374 ش.
7. امین، سید محسن؛ أعیان الشیعه؛ بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، 1406 ق.
8. بابایی، علی اکبر و دیگران؛ روش شناسی تفسیر قرآن؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1388 ش.
9. بلاشر، رژی؛ در آستانه قرآن؛ ترجمه رامیار، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1378 ش.
10. بحرانی، سید هاشم؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ تهران: بنیاد بعثت، 1416 ق.
11. بغوی، حسین بن مسعود؛ معالم التنزیل فی تفسیر القرآن؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1420 ق.
12. تهرانی، آقا بزرگ؛ طبقات اعلام الشیعه؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
13. الجابری، محمد عابد؛ مدخل إلی القرآن الکریم؛ ترجمه: محسن آرمین، تهران: نشر نی، 1393 ش.
14. جواهری، سیدمحمدحسن؛ درسنامه ترجمه؛ تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1388.
15. حجت، هادی؛ نقد ترجمه‌های قرآن کریم؛ قم: موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان، 1387 ش.
16. حرعاملی، محمد بن حسن؛ فصول المهمه فی اصول الأئمه :؛ قم: مؤسسه معارف اسلامی امام رضا 8، 1418ق.
17. حلی، حسن بن یوسف؛ خلاصه الاقوال؛ مؤسسه نشر الفقاهه، 1417 ق.
18. خویی، سید ابوالقاسم؛ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواۀ، قم: مرکز النشر الثقافۀ؛ 1413 ق.
19. راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ مفردات الفاظ القرآن؛ دمشق – بیروت: دارالعلم – دارالشامیۀ، 1412 ق.
20. ربانی، محمد حسن؛ اصول و قواعد فقه الحدیث؛ قم: بوستان کتاب، 1387 ق.
21. زمخشری، محمود بن عمر؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ بیروت: دارالکتب العربی، 1407ق.
22. ستوده‌نیا، محمدرضا، قاسم نژاد، زهرا؛ پژوهشنامه علوم قرآن و حدیث؛ زمستان 1391، شماره 11.
23. شوشتری، محمدتقی؛ قاموس الرجال؛ قم: دفتر نشر اسلامی، 1410 ق.
24. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم؛ شرح اصول الکافی؛ تحقیق محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1383 ش.
25. صدوق، محمد بن بابویه؛ معانی الاخبار؛ محقق/ مصحح علی اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1404 ق.
26. ___________________؛ علل الشرایع، قم: کتابفروشی داوری، 1385 ش.
27. ___________________؛ من لایحضره الفقیه؛ مصحح علی اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 11413 ق.
28. صفار قمی، محمد بن حسن؛ بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد:، محقق محسن کوچه باغی، قم: ‌مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، 1404 ق.
29. طوسی، محمد بن حسن؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
30. ___________________؛ رجال الطوسی؛ قم: جامعه مدرسین، 1415 ق.
31. ___________________؛ الفهرست؛ محقق عبدالعزیز طباطبایی، قم: مکتبۀ المحقق الطباطبایی، بی‌تا.
32. ___________________؛ تهذیب الاحکام؛ مصحح: خرسان، حسن الموسوی، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1407 ق.
33. ___________________؛ الإستبصار فیما اختلف من الأخبار؛ مصحح: خرسان، حسن الموسوی،‌ دار الکتب الإسلامیه، تهران، 1390 ش.
34. ___________________ ؛ الغیبۀ؛ قم: مسجد جمکران، 1387 ش.
35. الغضائری، احمد بن الحسین؛ رجال ابن الغضائری، قم: دارالحدیث، 1422 ق.
36. فراهیدی، خلیل بن احمد؛ العین؛ محقق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم: مؤسسه دارالهجره، 1409 ق.
37. فیض کاشانی، محمد بن مرتضی؛ تفسیر الصافی؛ قم: انتشارات الصدر، 1415 ق.
38. قمی، علی بن ابراهیم؛ تفسیر قمی؛ قم: دارالکتاب، 1367 ش.
39. کشی، محمد بن عمر؛ اختیار معرفه الرجال؛ تحقیق مهدی رجایی، تصحیح محمد باقر میرداماد، قم، موسسه آل البیت الاحیاء التراث، 1404 ق.
40. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1407 ق.
41. مامقانی، عبدالله؛ تنقیح المقال فی علم الرجال؛ قم: چاپ محیی الدین مامقانی، 1423 ق.
42. مجلسی، محمد باقر؛ الوجیزه فی الرجال؛ محقق محمد کاظم رحمان ستایش، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1378 ش.
43. مصباح یزدی، محمد تقی؛ معارف قرآن؛ قم: مؤسسه در راه حق، 1365ش.
44. مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن؛ تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی، 1368 ش.
45. مدرسی، سید محمد تقی؛ من هدی القرآن؛ تهران: دار محبی الحسین، 1419ق.
46. مرتضوی، سید محمد؛ پیامبر أمّی از نگاه خاورشناسان و نقد آن؛ فصلنامه علمی- پژوهشی اندیشه نوین دینی، شماره نهم، 1386 ش.
47. معرفت، محمدهادی؛ تفسیر و مفسران، قم: موسسه فرهنگی التمهید، 1379 ش.
48. مغنیه، محمد جواد؛ تفسیر المبین؛ قم: بنیاد بعثت، بی‌تا.
49. نجار، علی؛ اصول و مبانی ترجمه قرآن؛ رشت: انتشارات کتاب مبین، 1381 ش.
50. نجاشی، احمد بن علی؛ رجال النجاشی؛ قم، جامعه مدرسین، 1416 ق.
51. وحید بهبهانی م‍ح‍م‍دب‍اق‍رب‍ن‌ م‍ح‍م‍د اک‍م‍ل؛ الفوائد الرجالیه؛ تحقیق: حسن خاقانی، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404 ق.