در قرآن آیاتی وجود دارد که اسرائیلیات و برساختههای اهلکتاب در برخی منابع تاریخی و تفاسیر نقلی آن به چشم میخورد و خواننده ، هنگام مراجعه به تفاسیری که از منابع غیراسلامی، داستانهای انبیا را اخذ و اقتباس نموده و مجعولات اهلکتاب را نقل کردهاند و نیز ترجمههای برگرفته از آن تفاسیر، دچار شبهه شده و مفهوم متناقض با عصمت انبیا برای او تداعی میشود. تفسیر و ترجمهی صحیح این آیات از زبان مبدا به زبان مقصد و انتقال صحیح محتوای این دست از آیات، افزون بر نگاهداشت ساختارهای دستوری و بلاغی و همسانی تاثیر متن مبدا و مقصد، احاطه و اشراف ویژه به مبانی کلامی صحیح و نیز بازتاب این مبانی در زبان مقصد را طلب میکند تا تلقی عدم عصمت پیامبران را در ذهن خواننده ایجاد ننماید. پژوهش حاضر در صدد بوده تا با بهرهگیری از روش توصیفی – تحلیلی آمیخته با نقد و انتخاب تعدادی از روشهای ترجمه تحت اللفظی، امین، معنایی، تفسیری و آزاد به واکاوی تفسیری و نقد ترجمه آیات 31 تا 33 سوره ص بپردازد و به این نتیجه دست یافته است که تفاسیر برگرفته از برساختههای اهلکتاب نه تنها با مبانی مسلم عقلی و نقلی بلکه با استدلالهای ادبی نیز مغایرت دارد. از این رو تفسیر و ترجمهای از این آیات مقبول میباشد که علاوه بر مبتنی بودن بر قویترین استدلالهای ادبی، دلایل منقح و متقن کلامی مانند مقولهی عصمت را دربر داشته باشد.
کتاب ها
قرآن کریم
1. آدینهوند لرستانى، محمدرضا، ترجمه قرآن (کلمة الله العلیا)، تهران، اسوه، چاپ اول، (1377ش).
2. آلوسى، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، محقق: عبدالبارى عطیه، على، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، چاپ اول، (1415ق).
3. ابوریّه، محمود، أضواء على السّنة المحمّدیّه، چاپ پنجم، بیروت، منشورات اعلمى، بىتا.
4. ابوالسعود، محمد بن محمد، تفسیر ابى السعود (ارشاد العقل السلیم الى مزایا القرآن الکریم)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، (1983م).
5. ابن أبی جمهور، محمد بن زین الدین،عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، محقق / مصحح: عراقى، مجتبى، قم، دار سید الشهداء للنشر، چاپ اول، (1405ق).
6. ابن ابی الحدید، عزالدین ابوحامد، شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، محقق: ابراهیم، محمد ابوالفضل، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، (1404ق).
7. ابن خلدون، عبدالرحمان، مقدمه تاریخ، چاپ دوّم، بیروت، دارالفکر، (1408ق).
8. ابن سیده، على بن اسماعیل، المحکم و المحیط الأعظم، محقق: هنداوى، عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیة ، چاپ اول، (1421ق).
9. ابنعجیبه، احمد، البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید، محقق: قرشى رسلان، احمد عبدالله، مصر، حسن عباس زکی، چاپ اول، (1419ق).
10. ابن فارس، معجم مقاییس اللغه، محقق: هارون، عبدالسلام محمد، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، (1404ق).
11. ارمى علوى، محمدامین بن عبدالله، تفسیر حدائق الروح و الریحان فى روابى علوم القرآن، محقق: مهدى، هاشم محمد على بن حسین، بیروت، دار طوق النجاة، چاپ اول، بی‌تا.
12. ازهرى، محمد بن احمد، تهذیب اللغة، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، (1421ق).
13. اشعرى، ابو الحسن، مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلین، آلمان- ویسبادن، فرانس شتاینر، چاپ سوم، (1400ق).
14. اشکورى، محمد بن على، تفسیر شریف لاهیجى، مصحح: محدث، جلالالدین، تهران، دفتر نشر داد، چاپ اول، (1373ش).
15. اصفهانى، ابو مسلم محمد بن بحر، موسوعة تفاسیر المعتزلة (تفسیر أبی بکر الأصم- تفسیر أبی علی الجبائی- تفسیر أبى القاسم الکعبی البلخی)، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، چاپ اول، (2009م).
16. انصاری، ابن هشام، یوسف بن عبدالله، مغنی‌الادیب، تلخیص: جمعی از اساتید حوزه علمیه قم، قم، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه قم، (1393ش).
17. ایرانى قمى، اکبر، روش شیخ طوسى در تفسیر تبیان، سازمان تبلیغات اسلامى، (1378ش).
18. بهرام‌پور، ابوالفضل، تفسیر نسیم حیات، قم، آوای قرآن، سبحان، (1385ش).
19. تفتازانی، مسعود بن عمر، شرح المقاصد فی علم الکلام، قم، منشورات الشریف الرضی، (1409ق).
20. ــــــــــــــــــــــــــــــ، المطول و بهامشه حاشیه السید میرشریف، قم، مکتبه الداوری، بی‌تا.
21. جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح، مصحح: عطار، احمد عبد الغفور، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ اول، (1376ق).
22. حائرى طهرانى، على، مقتنیات الدرر، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، (1338ش).
23. حقى برسوى، اسماعیل بن مصطفى، تفسیر روح البیان، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، بی‌تا.
24. حلی، حسن بن یوسف، کشف المراد، چاپ چهارم، قم، موسسه النشر الاسلامی، (۱۴۱۳ق).
25. حمیرى، نشوان بن سعید، شمس العلوم، مصححان: اریانى، مطهر بن على و عبدالله، یوسف محمد و عمرى، حسین بن عبدالله، دمشق، دار الفکر، چاپ اول، (1420ق).
26. حویزی، علی بن جمعه، نور الثقلین، قم، موسسه اسماعیلیان، (1415ق).
27. ذهبى، محمد حسین، التفسیر و المفسرون، بیروت، دار احیاء التراث العربى، بىتا.
28. رازى، ابوالفتوح، حسین بن على، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مصحح: ناصح، محمدمهدى و یاحقى، محمدجعفر، مشهد، آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهشهاى اسلامى، چاپ اول، (1408ق).
29. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دار القلم، چاپ اول، (1412ق).
30. رشید رضا، محمد، تفسیر المنار، ، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، (1414ق).
31. رضایی اصفهانی، محمد علی، منطق ترجمه قرآن کریم، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی، بی‌تا.
32. زبیدى، محمد بن محمد، تاج العروس، مصحح: شیرى، على، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، (1414ق).
33. زمخشرى، محمود بن عمر، أساس البلاغة، بیروت، دار صادر، چاپ اول، (1979م).
34. سبحانی تبریزی، جعفر، الالهیات، قم، موسسه امام صادق(ع)، چاپ ششم، (1384ش).
35. ــــــــــــــــــــــــــــ، عصمة الأنبیاء فی القرآن الکریم، موسسه امام صادق علیه السلام، چاپ سوم، (1425 ق).
36. سلطان علىشاه، سلطان محمد بن حیدر، بیان السعادة فی مقامات العبادة، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، (1408ق).
37. سید مرتضى، علی بن حسین بن موسی، تنزیه الأنبیاء، قم، الشریف الرضی، (1250ق).
38. سیواسى، احمد بن محمود، عیون التفاسیر، محقق: دارتما، بهاء الدین، بیروت، دار صادر، چاپ اول، (1427ق).
39. سیوطى، عبدالرحمن بن ابىبکر، الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، قم، کتابخانه عمومى حضرت آیت الله العظمى مرعشى نجفى، چاپ اول، (1404ق).
40. شبر، عبدالله، تفسیر القرآن الکریم، بیروت، دار البلاغه، (1412ق).
41. ــــــــــــــ، الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، کویت، شرکة مکتبة الالفین، چاپ اول، (1407ق).
42. شوکانى، محمد، فتح القدیر، دمشق، دار ابن کثیر، چاپ اول، (1414ق).
43. شیخلی، بهجت عبدالواحد، اعراب القرآن الکریم، چاپ اول، بیروت، دارالفکر، (1427ق).
44. صاحب، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغة، مصحح: آل یاسین، محمدحسن، بیروت، عالم الکتب، چاپ اول، (1414ق).
45. صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات فرهنگ اسلامی، (1365 ش).
46. صافى، محمود، الجدول فی إعراب القرآن و صرفه و بیانه مع فوائد نحویة هامة، دمشق، دارالرشید، چاپ چهارم، (1418ق).
47. صاوى، احمد بن محمد، حاشیة الصاوی على تفسیر الجلالین، مصحح: شاهین، محمد عبدالسلام، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، چاپ چهارم، (1427ق).
48. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، موسسه النشر الاسلامی، (1390ق).
49. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مصححان: یزدى طباطبایى، فضلالله و رسولى، هاشم، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، (1372ش).
50. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ اول، بیروت، دار المعرفه، (1412ق).
51. طریحى، فخر الدین بن محمد، مجمع البحرین، مصحح: حسینى اشکورى، احمد، تهران، مرتضوی، چاپ سوم، (1375ش).
52. طوسى، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مصحح: عاملى، احمد حبیب، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، بی‌تا.
53. عباس حسن، النحو الوافی، بیروت، مکتبه المحمدی، (1428ق).
54. عبد المجید الشیخ عبد الباری، الروایات التفسیریة فی فتح الباری، ریاض، وقف السلام الخیری، (1426ق).
55. عسقلانی، ابن‌حجر، أبو الفضل أحمد بن علی، تقریب التهذیب، محقق: محمد عوامة، سوریه، دار الرشید، (1406ق).
56. العکّ، خالد بن عبد الرّحمن، اصول التفسیر و قواعده، چاپ دوّم، بیروت، دار النفائس، (1406 ق).
57. علوان، عبدالله بن ناصح اعراب القرآن الکریم، محققان: بنا، ابراهیم وعبد، محمد محمد، طنطا، دار الصحابة للتراث، چاپ اول، (1427ق).
58. فراهیدى، خلیل بن احمد کتاب العین، قم، نشر هجرت، چاپ دوم، (1409ق).
59. فخر رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، چاپ سوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، (1420ق).
60. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، الاربعین فی اصول الدین، چاپ اول، قاهره، مکتب الکلیات الازهریه، (1989م).
61. فیض کاشانی، محسن، الصافی، تهران، انتشارات صدر، (1415ق).
62. قاضی عبدالجبار، احمد، تنزیه القرآن عن المطاعن، دار النهضه الحدیثه، بی تا.
63. قاضی نورالله، احقاق الحق و ازهاق الباطل، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، (1409ق).
64. قرشى بنابى، علىاکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، (1371ش).
65. قرطبى، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول، (1364ش).
66. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیرالقمی، قم، دار الکتاب، (1367ق).
67. کاشانی، فتح الله بن شکرالله، منهج الصادقین فی الازام المخالفین، تهران، کتاب فروشی اسلامیه، چاپ اول، (1300ش).
68. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ، خلاصة المنهج، مصحح: شعرانى، ابوالحسن، تهران، اسلامیه، چاپ اول، (1363ش).
69. مدنی، علی خان بن احمد، الطراز الاول و الکناز لما علیه من لغه العرب المعول، مشهد، موسسه آل البیت الاحیاء التراث، چاپ اول، (1384ش).
70. المزی، جمال الدین، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، محقق: بشار عواد معروف، بیروت، موسسه الرساله، (1400ق).
71. مصباح یزدی، محمد تقی، راه و راهنماشناسی، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، (1393ش).
72. مطرزى، ناصر بن عبدالسید، المغرب، مصححان: فاخورى، محمود و مختار، عبدالحمید، حلب، مکتبه اسامه بن زید، چاپ اول، (1979م).
73. مظفر، محمد حسن، دلائل الصدق، قاهره، دار العلم للطباعه، (1396ق).
74. معرفت، محمّد هادى، التفسیر و المفسّرون فى ثوبه القشیب، الطبعة الأولى، مشهد، الجامعة الضویّه للعلوم الإسلامیّة. (1418ق).
75. مغنیه، محمد جواد، التفسیر الکاشف، قم، دار الکتب الاسلامی، (1424ق).
76. مفید، النکت الاعتقادیه، چاپ اول، قم، المؤتمر العالمی للشیخ المفید، (۱۴۱۳ق).
77. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، (1374ش).
78. یوسفیان، حسن و شریفی، احمد حسین، پژوهشی در عصمت معصومان (ع)، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، (1377ش).
مقالات
79. برومند، محمد حسین؛ دژآباد، حامد، «بررسی ماجرای سان دیدن حضرت سلیمان از اسبان در قرآن کریم»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال ششم، شماره 12، (1388ش).
جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس