ترجمۀ «ابهام» به ویژه در قرآن کریم یکی از چالشبرانگیزترین مسائل زبانشناسی است که برای برونرفت از آن انواع راهبردها ارائه شده است. گارسس با بهرهگیری از آراء نیومارک ،تکنیکهایی برای ترجمۀ آنها ارائه داده و در نهایت براساس این الگو «میزان ویژگیهای مثبت و منفیِ بیانگر بسندگی و پذیرفتگی ابهام در متن ترجمهشده» مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی از نوع مقابلهای، ترجمههای مجتبوی با محوریت سبک ارتباطی و صفارزاده با محوریت سبک آزاد را از جزء سیام قرآن کریم با هدف بهبود بخشیدن به کیفیتِ متن ترجمه شده بهویژه در چالشهای ابهام زبانی، براساس یک نظریه و الگوی علمی، مورد بررسی قرار داده است. سپس با تکیه بر آمار، مقادیر به دست آمده از این تکنیکها، مقایسه شده و میزان کفایت و مقبولیت هر کدام در ابهامزدایی بخشهای مختلف سطح واژگانی شش سورۀ اول جزء سیام مشخص گردیده است. برآیند پژوهش بیانگر این است که ترجمۀ مجتبوی از واژگان چندمعنا و مجازی، بسندگی و پذیرفتگی بالاتری نسبت به صفارزاده برخوردار است. صفارزاده با ارائۀ متنی مقصدمحور و به دور از ابهام، دچار افزودههای خلاقانه و پیچیده در شفافسازی ابهامها شده است؛ بهویژه در واژگان مجازی. اگرچه در برخی موارد که نیازمند «شرح مبسوط» است همچون تلمیحات قرآنی، ترجمۀ مجتبوی نسبت به صفارزاده کفایت و مقبولیت کمتری به خود اختصاص داده است. به طور کلی براساس الگوی گارسس، راهبردهای مجتبوی از کفایت و مقبولیت بالاتری نسبت به صفارزاده در ابهامزدایی برخوردار است.
کتاب و پایان نامه
- قرآن کریم
1. اسعدعرار، مهدی، ظاهرة اللبس فی العربیة، جدل التواصل و التفاصل، ط:1، عمان: دار وائل للنشر، (2003م).
2. ابن الانباری، محمد به قاسم، کتاب الاضداد، بیروت: مکتبة العصریة، (بی تا).
3. ابن منظور، لسان العرب، بیروت: دار صادر، (1410ق).
4. التفتازانی، سعدالدین، شرح المختصر فی المعانی و البیان و البدیع، ط:6، قم: اسماعیلیان، (1431ق).
5. الجوهری، محمد بن حماد، الصحاح (تاج اللغة و صحاح العربیة)، القاهرة: دارالحدیث، (2009م).
6. الزمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، ط:الثالث، بیروت:دارالمعرفة، (2009م).
7. صفارزاده، طاهره، ترجمه قرآن کریم، چ : دوم، تهران: مؤسسه فرهنگی جهان رایه کوثر، (1380ش).
8. الطباطبائی، العلامة السید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، المجلد: 20، بیروت: مؤسسة الأعلی للمطبوعات، (1417ق).
9. الطبری، محمد بن طبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة، (بی تا).
10. الطبرسی، الشیخ أبوعلی الفضل بن الحسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، الجزء العاشر، لبنان: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع- بیروت، (1414ق).
11. الطوسی، محمد ابن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العالمی، (بی تا).
12. فرزانه، شهین، ارزیابی و مقایسة ترجمههای فارسی رمان انگلیسی شاهزاده و گدا اثر مارک تواین بر اساس مدل گارسس (1994)، پایاننامة کارشناسی ارشد، شیراز: دانشگاه شیراز، (1387ش).
13. الفیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، دمشق: دارالرسالة، (1998م).
14. القرعاوی، سلیمان بن صالح، الوجوه و النظائر فی القرآن الکریم، دراسنة و موازنة، جامعة ملک فیصل:الاحساد (1410 هـ).
15. مجتبوی، جلال الدین، ترجمه قرآن کریم، تهران: کیهان اندیشه، (1372ش).
16. نیومارک، پیتر، دوره آموزش فنون ترجمه، تر: منصور فهیم و سعید سبزیان، تهران: رهنما، (1372ش).
مجلات
17. آذرشب، محمدعلی، ملکی، معصومه، اسدالهئی، لیلا، «تطبیق و ارزیابی ترجمههای قرآن کریم فولادوند و الهیقمشهای براساس الگوی گارسس (مطالعۀ موردی: سوره مبارکه قمر)»، مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، دوره 16، شماره 12، 260-225، (1398ش).
18. اقبالی، مسعود، نامداری، ابراهیم، «نقد و بررسی ترجمۀ الهی قمشهای و مکارم شیرازی از سورۀ مبارکۀ یوسف با تأکید بر نظریۀ سطح صرفینحوی گارسس»، پژوهشهای زبانشناختی قرآن، سال 7، شماره اول، پیاپی(13)، 154-136، (1397ش).
19. امرایی، محمدحسن، «نقد ارزیابی کیفیت ترجمه قرآن آیتالله یزدی براساس الگوی گارسس (مطالعه موردی سوره بقره)»، مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، دوره 5، شماره 10، 46-1، (1397ش).
20. جواهری، محمدحسن، «ابهامشناسی در ترجمه قرآن»، پژوهشهای قرآنی، سال 14، شماره 53، 201-187، (1378ش).
21. حیدریان، اکبر، مرتضایی، جواد، صالحی نیا، مریم ، «ابهام وابهام آفرینی در تلمیحات اسطورهای، حماسی و عیسوی دیوان خاقانی»، کهننامه ادب پارسی، سال 9، شماره 1، 26-1، (1397ش).
22. زندرحیمی، مینا، «بررسی مقایسهای افزودههای تفسیری در پنج ترجمۀ معاصر فارسی و انگلیسی»، زبانپژوهی دانشگاه الزهرا (س)، سال 10، شماره 29، 149-117،(1397ش).
23. شمس آبادی، حسین، شاهسونی، مجتبی، «آسیبشناسی ترجمه در بخشهای خبری رسانههای عربیزبان برونمرزی (شبکه العالم، شبکه الکوثر و رادیو عربی)» پژوهشنامه رسانه بینالملل، سال 3، شماره 3، 294-275، (1397ش).
24. شهبازی، محمود، شهبازی، علی اصغر، «واژگان چندمعنا و اهمیت آن در ترجمۀ قرآن کریم»، مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، دوره 1، شماره 1، 68-47، (1393ش).
25. شیری، قهرمان، «ابهام ادبی»، فنون ادبی دانشگاه اصفهان، سال 3، شماره 2، پیاپی 5، 36-15، (1390ش).
26. فتوحی، محمود، «ارزش ادبی ابهام از دو معنایی تا چندلایگی معنا»، مجلۀ ادبیات و علوم انسانی، سال 16، شماره 62، 36-19، (1387ش).
27. مختاری اردکانی، محمد علی، «چارچوبی نظری برای ارزیابی ترجمه»، مترجم، شماره 25، 50-58، (1376ش).
28. ناظمیان، رضا، خورشا، صادق، «تکنیکهای روانسازی متن ترجمه در سه حوزۀ ساختار جمله، زمان و ضمایر»، پژوهش-های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، سال 9، شماره 20، 272-247، (1398ش).
29. نظری، یوسف، «وجوه ابهام یا ایهام نحوی در زبان عربی و تأثیر آن بر ترجمۀ قرآن کریم»، ترجمه در زبان و ادبیات عربی، سال 6، شماره 15، 88-64، (1395ش).
منابع انگلیسی
23 - Garcés, Carman Valero , "A methodological proposal for the assessment of translated literary works" , Babel, 40:277 -120, (1994)
رحیمی آذین,مرضیه , قائمی,مرتضی و مسبوق,سید مهدی . (1399). راهبردهای صفارزاده و مجتبوی در «ابهامزدایی» واژگانی قرآن کریم و میزان بسندگی و پذیرفتگی آنها براساس الگوی گارسس. جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 7(13), 87-128.
MLA
رحیمی آذین,مرضیه , قائمی,مرتضی , و مسبوق,سید مهدی . "راهبردهای صفارزاده و مجتبوی در «ابهامزدایی» واژگانی قرآن کریم و میزان بسندگی و پذیرفتگی آنها براساس الگوی گارسس", جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 7, 13, 1399, 87-128.
HARVARD
رحیمی آذین,مرضیه,قائمی,مرتضی,مسبوق,سید مهدی. (1399). 'راهبردهای صفارزاده و مجتبوی در «ابهامزدایی» واژگانی قرآن کریم و میزان بسندگی و پذیرفتگی آنها براساس الگوی گارسس', جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 7(13), pp. 87-128.
CHICAGO
مرضیه رحیمی آذین, مرتضی قائمی و سید مهدی مسبوق, "راهبردهای صفارزاده و مجتبوی در «ابهامزدایی» واژگانی قرآن کریم و میزان بسندگی و پذیرفتگی آنها براساس الگوی گارسس," جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 7 13 (1399): 87-128,
VANCOUVER
رحیمی آذین,مرضیه,قائمی,مرتضی,مسبوق,سید مهدی. راهبردهای صفارزاده و مجتبوی در «ابهامزدایی» واژگانی قرآن کریم و میزان بسندگی و پذیرفتگی آنها براساس الگوی گارسس. جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 1399; 7(13): 87-128.