واژه‌های «خَرَصَ» و «ظنّ» از جمله کلماتی هستند که در تعدادی از آیات هم‌نشین و در معنا مترادف دانسته شده‌اند. پژوهش حاضر بر آن است که با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی معنای این دو واژه در قرآن بپردازد، بنابراین با معناشناسی این دو واژه و تحلیل سیاق و بافت آیات قرآن، معنای این دو کلمه تبیین و در نهایت تمایز بین آن دو ارائه می‌شود. یافته‌های تحقیق بیانگر این است که اصل معنای واژه «خَرَصَ» تخمین و حدس است و در زبان عرب در مورد تخمین خرماهای نخل به‌کار می‌رود. در صیغه مبالغه (خراص) به معنای کسی است که در تخمین خود اقوال مختلف دارد که آن اقوال پایه و اساسی ندارند. مترجمان فارسی آن را به معنای دروغ، گمان، پندار، تخمین، بیهوده بافتن، یاوه‌گویی، بیان کردن نادرست، فراموش کردن سخنان الهی و تابع نفس شدن، گزافه، افترا، حدس، بی‌ربط‌گو معنا کرده‌اند و بر هرکدام از آن‌ها (به‌جز تخمین و حدس)، نوعی نقد وجود دارد که در مقاله حاضر به آن پرداخته شده است و معنای صحیح واژه «ظن» همان گمان است و در آیاتی که آن‌ها با هم آمده‌اند، در واقع ابتدا از عقیده و سپس از بیان آن عقیده سخن گفته شده است.
1- آلوسی، سید محمود( 1415)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه.
2- ابن بابویه، محمد بن علی(1403)، معانی الاخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
3- ابن درید، محمد بن حسن( 1987 م)، جمهره اللغه، بیروت، دار العلم للملایین.
4- ابن عاشور، محمد بن طاهر(1984م)، التحریر و التنویر، تونس، الدار التونسیه للنشر.
5- ابن عباد، اسماعیل و صاحب (بی تا)، المحیط فی اللغه، تحقیق: محمد حسن آل یاسین، مصر، دار الکتب المصریه.
6- ابن فارس، أحمد بن فارس( 1404 ق)، معجم المقاییس اللغه ، مصحح: هارون، عبد السلام محمد، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
7- ابوهلال عسکری، حسن بن عبدالله( 1973م)، الفروق فی اللغه، بیروت، دارالآفاق.
8- ابو عبیده معمر بن مثنی( 1381 ق)، مجاز القرآن، قاهره، مکتبه الخانجی.
9- ازهری، محمد بن احمد( 2001 م)، تهذیب اللغه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
10- اندلسی ابو حیان، محمد بن یوسف( 1420 ق)، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت، دارالفکر.
11- بستانی، فواد افرام( 1375)، فرهنگ ابجدی، تهران، اسلامی.
نصیری وطن,جواد , جلالی,مهدی و اکبری,صاحبعلی . (1398). مفهوم‌شناسی واژه «خَرَصَ» و «ظنّ» و نقد ترجمه‌های فارسی قرآن کریم. جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 6(12), 261-288.
MLA
نصیری وطن,جواد , جلالی,مهدی , و اکبری,صاحبعلی . "مفهوم‌شناسی واژه «خَرَصَ» و «ظنّ» و نقد ترجمه‌های فارسی قرآن کریم", جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 6, 12, 1398, 261-288.
HARVARD
نصیری وطن,جواد,جلالی,مهدی,اکبری,صاحبعلی. (1398). 'مفهوم‌شناسی واژه «خَرَصَ» و «ظنّ» و نقد ترجمه‌های فارسی قرآن کریم', جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 6(12), pp. 261-288.
CHICAGO
جواد نصیری وطن, مهدی جلالی و صاحبعلی اکبری, "مفهوم‌شناسی واژه «خَرَصَ» و «ظنّ» و نقد ترجمه‌های فارسی قرآن کریم," جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 6 12 (1398): 261-288,
VANCOUVER
نصیری وطن,جواد,جلالی,مهدی,اکبری,صاحبعلی. مفهوم‌شناسی واژه «خَرَصَ» و «ظنّ» و نقد ترجمه‌های فارسی قرآن کریم. جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 1398; 6(12): 261-288.
جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس