بررسی معناشناختی و نسبت‌ سنجی اسماء الهی در حوزه آفرینش

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
محمد سلطانی رنانی 1
لیلاسادات داوودی 2
1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان
2 دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه اصفهان
چکیده
بررسی، شناخت و نسبت‌سنجی اسماء الهی نقش بسزایی در فهم، ترجمه و تفسیر قرآن کریم دارد. در جستار حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی، هشت نام الهی حوزه آفرینش؛ صانع، خالق، فاطر، مبدئ، منشئ، بدیع، بارئ، ذارئ، مورد بررسی قرار گرفته تا بر پایه کاربست‌ها در شعر و نثر عرب، بافت زبانی و روابط هم‌نشینی و جانشینی در قرآن کریم، احادیث معصومان، سخن لغت‌شناسان و مفسّران، معنای دقیق و تفاوت‌های مفهومی و کاربردی آن‌ها نمایان شود. این نام‌ها همگی بر اصل مفهوم آفرینش دلالت دارند، ولی هریک ویژگی مفهومی و کاربردی خویش را دارا است. "صانع" سازنده با دقت، علم و مهارت است. "خالق" به معنای آفریننده‌ بر اساس اندازه و تقدیر است و با ربوبیت و رزق پیوستگی دارد. "فاطر" به معنای پدیدآورنده‌‌ای است که نیستی را می‌شکافد و با توجه به هم‌نشین‌هایش بر قدرت و عظمت خداوند دلالت دارد. "مبدئ"، با توجه به مفهوم متقابل آن (معید)، بر آفرینش آغازین دلالت دارد. "منشئ" پدیدآورنده رفعت بخش است. "بدیع" بر نوآوری و بی‌نیازی آفریدگار از ماده و صورت پیشین دلالت دارد. "بارئ" آفریدگاری است که خود از هر عیب و نقص منزّه است و آفریدگانی به ‌دور از عیب و ناراستی می‌آفریند. "ذارئ" آفریدگارِ آفرینش پردامنه و پراکنده است. بی گمان لازم است تفاوت مفهومی این نام‌ها ، در ترجمه، تفسیر و استناد به آیات مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Ibn-Athir, Mobarak Ibn-Mohammad Jozari. Al-Nehayaa fi qarib al-hadith va al-athar. Beirut, Al-Maktaba Al-Elmia. 1979.
Ibn-Darid, Mohammad Ibn-Hasan. Jalharat Al-Loqa. Beirut, Dar Al.Elm. 1988.
Ibn-Seyyede, Ali Ibn Esmaiil. Al-Mohkam va Al-Mohit Al-Azam.Beirut, Dar Al-Kotob Al-Elmia. 2001.
Ibn-Ashor, Mohammd Taher. Al-Tahrir va Al-Tanvir. Beirut, Al-Tarigh Al-Arabi. 2000.
Ibn-Atia, Abd Al-haq. Al.Moharr Al-Vajiz. Beirut, Dar Al-Kotob Al-Elmia. 2002.
Ibn-Fares, Ahmad. Mojam Maqiis Al-Loqa. Qom, Maktab Al-Ealam Al-Islami. 1984.
Ibn- Manzor, Mohammad Ibn Mokram. Lsan Al-Arab.Beirut, Dar Sader. 1994.
Ibn-Teifor, Ahmad Ibn Abi-Taher. Balaqat Al-Nesa. Cairo, Madresa Valeda Abas. 1908.
Abo-Hayan, Mohammad Ibn-Yousof. Al.Bahr Al-Mohit. Beirut, Dar Al-Fekr.2000
جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس
دوره 6، شماره 12
اسفند 1398
صفحه 99-132