بررسی ترجمه کهنِ خطبه شقشقیه ـ تصحیح عزیزالله جوینی ـ از منظر الگوی نقد ترجمه نیومارک (1988)

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسنده
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان
چکیده
نهج‌البلاغه با ترجمه فارسی قرن پنجم و ششم، کهن­ترین ترجمه­ای است که از کتاب گران‌سنگ نهج‌البلاغه در دست ماست. این ترجمه بر خلاف اهمیت زبانی و ادبی­اش، کم‌تر مورد توجه زبان‌شناسان و ترجمه­پژوهان بوده است. به همین خاطر، پژوهش حاضر در صدد است تا به عنوان یکی از اولین پژوهش­ها در این زمینه، به بررسی و نقد ترجمه خطبه مشهور «شقشقیه» با تکیه بر الگوی نقد پیتر نیومارک (1988) بپردازد. یافته­های این پژوهش که با روش توصیفی - تحلیلی، نگاشته شده، نشان می­دهد که مترجم در ترجمه واژگان بیش‌تر از راهکار انتخاب معادل فرهنگی و در ترجمه استعارات، بیشتر از راهکار بازسازی تصویر استعاری استفاده کرده است. وی هر چند روش تحت اللفظی را برگزیده است اما از حیث ساختارهای دستوری، تابع بی قید و شرط متن مبدأ نبوده و مواردی از تغییر در ترجمه­اش وجود دارد؛ این تغییرات گاهی به خاطر مسائل ایدئولوژیک و گاهی نیز به دلایل زبانی اتفاق افتاده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
1- امام علی (علیه السلام)، (1378)، نهج البلاغه، ترجمه سیدجعفر شهیدی، 1جلد، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
2- امام علی (علیه السلام)، (1379 ش)، نهج البلاغه، ترجمه علی نقی فیض الاسلام اصفهان، 2جلد، تهران: مؤسسه چاپ و نشر تألیفات.
3- امام علی (علیه السلام)، (1379)، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم، چاپ مشهور.
4- ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله، (1404ق)، شرح نهج البلاغه، 10جلد، - قم: مکتبه آیه‌الله المرعشی النجفی.
5- ابن جعفر، قدامه، (1933)، نقد النثر، القاهره: دار الکتب المصریه.
6- ابن رشد، (بی‌تا)، تلخیص الخطابه، الکویت: وکاله المطبوعات.
7- ابن منظور، (بی‌تا)، لسان العرب، القاهره: دار المعارف.
8- أرسطو طالس، (بی‌تا)، الخطابه، ترجمه أمین سلامه، بی‌مک.
9- بحرانی، ابن میثم، (1375)، شرح نهج البلاغه، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
10- بیکر، مونا (1393)، به عبارت دیگر، ترجمه علی بهرامی، تهران: رهنما.
11- التوحیدی، أبو حیان علی بن محمد، (1939)، الإمتاع والمؤانسه، تحقیق: أحمد أمین، أحمد الزّین، القاهره: مطبعه لجنه التألیف والترجمه.
12- جریر الکلبی، (بی‌تا)، دیوان جریر، شرح نعمان محمد أمین طه، القاهره: دار المعارف.
13- الجوهری، اسماعیل بن حماد، (1984)، الصحاح، تاج اللغه وصحاح العربیه، تصحیح: احمد عبدالغفور عطار، بیروت: دارالعلم للملایین.
14- دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه دهخدا، به اهتمام محمد معین، تهران: امیرکبیر.
15- طبری، محمد بن جریر، (بی‌تا)، نوادر المعجزات فی مناقب الأئمه الهداه، قم: دار الثقافه.
16- الطوسی، الشیخ ابوجعفر محمد، (1414)، الأمالی، تحقیق قسم الدراسات الاسلامیه، قم: دار الثقافه.
17- الفراهیدی، خلیل بن أحمد، معجم العین، تصحیح: مهدی المخزومی، ابراهیم السامرائی، بی‌مک: بی‌نا.
18- الفیروزآبادی، محمد بن یعقوب، (2005)، القاموس المحیط، بتحقیق محمد نعیم العرقسوسی، بیروت: موسسه الرساله.
19- قرشی، علی اکبر، (1371)، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
20- ماندی، جرمی، (1394)، درآمدی بر مطالعات ترجمه، ترجمه علی بهرامی، زینب تاجیک، تهران: رهنما.
21- نواب لاهیجی، محمدباقر بن محمود، (بی‌تا)، شرح نهج البلاغه، تهران: اخوان کتابچی.
22- نیومارک، پیتر، (1390)، دوره آموزش فنون ترجمه، ترجمه منصور فهیم، سعید سبزیان، تهران: رهنما.
24- هاشمی خویی، میرزا حبیب الله (1400ق) ، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه و تکمله منهاج البراعه، حسن زاده آملی، حسن و کمره‌ای، محمد باقر، 21 جلد، تهران: المکتبه الإسلامیه.