ارزیابی برگردان های آیه «اقرأ باسم ربک الذی خلق» (العلق/ 1) در پنج ترجمه از ترجمه های روسی

نوع مقاله : مقالات علمی پژوهشی

نویسندگان
1 دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی
2 استادیار گروه زبان و ادبیات روسی دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
ترجمه قرآن‌کریم، راهی برای ایجاد ارتباط غیر عرب­زبانان با قرآن‌کریم است و ازاین‌رو تحلیل و نقد ترجمه­های قرآن‌کریم، به‌منظور شناخت محاسن و کاستی­های ترجمه­های پیشین و دست­یابی به ترجمه­ای مطلوب امری ضروری است. یکی از زبان­های رایج برای ترجمه قرآن‌کریم زبان روسی است. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، پنج ترجمه شاخص را از میان ترجمه­های قرآن‌کریم به زبان روسی بررسی کرده است که توسط «محمد نوری عثمانوف»، «والریا پروخوروا»، «ایگناتی کراچکوفسکی»، «المیر کولیف» و «بتسی شیدفر» از آیه نخست سوره علق ارائه ‌شده‌اند. در این پژوهش ضمن ارائه تاریخچه­ای از ترجمه قرآن‌کریم به زبان روسی، ترجمه­های مذکور در خصوص آیه نخست سوره علق مورد بررسی قرار گرفت و نقاط قوت و ضعف هریک از آن‌ها با استناد به نکات تفسیری، ادبی و شواهد تاریخی تبیین گردید و در نهایت، ترجمه­ای نسبتاً مناسب از آیه مورد بحث، با استفاده از تناسب آیات سوره علق به زبان روسی ارائه‌شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
1. ابن انباری، عبدالرحمن بن محمد. (بی‌تا) الانصاف فی مسائل الخلاف بین النحو البصریین و الکوفیین. بیروت: المکتبة العصریة. چاپ نخست.
2. ابن حجر عسقلانی، شهاب الدین احمد بن علی. (بی‌تا) فتح الباری فی شرح صحیح بخاری. چاپ دوم. بیروت: دار المعرفه للطباعه و النشر.
3. ابن عاشور، محمد طاهر. (1420ق) تفسیر التحریر و التنویر المعروف بفسیر ابن عاشور. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی. چاپ نخست.
4. الهی قمشه‌ای، مهدی. (1380ش) ترجمه قرآن. قم: فاطمة الزهراء. چاپ دوم.
5. بخاری، محمدبن‌اسماعیل. (1407ق) الصحیح. بیروت: دارالقلم.
6. بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر. (1959م) انساب الاشراف. تحقیق: محمد حمید الله. مصر: مطابع دار المعارف.
7. بلاغی، عبدالحجه. (1386ق) حجة التفاسیر و بلاغ الاکسیر. قم: حکمت. چاپ نخست.
8. بیضاوی، عبد الله بن عمر. (1418ق) انوار التنزیل و اسرار التأویل. اعداد: محمد عبد الرحمن مرعشلی. بیروت: دار احیاء التراث العربی. چاپ نخست.
9. پورجوادی، کاظم. (1414ق) ترجمه قرآن. تهران: بنیاد دایره المعارف اسلامی. چاپ نخست.
10. جانی‌پور، محمد. ایزدی، مهدی. (1392ش) جستاری در تبارشناسی ماده «قرأ» در ساخت واژه «قرآن». دوفصلنامه پژوهش‌های زبانشناختی قرآن. دوره 2. شماره 2. صص 40-21.
11. حلبی، علی‌بن‌ابراهیم. (1989م) السیره الحلبیه النبویه: انسان العیون فی سیره الامین و المأمون علیه الصلاه و السلام. بیروت: دارالمعرفه.
12. خازن، علی بن محمد. (1415ق) تفسیر الخازن المسمی لباب التأویل فی معانی التنزیل. تصحیح: عبدالسلام محمد علی شاهین. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون. چاپ نخست.
13. خرم‌دل، مصطفی. (1384ش) تفسیر نور. تهران: احسان. چاپ چهارم.
14. خسروانی، علیرضا. (1390ق) تفسیر خسروی. تحقیق: محمد باقر بهبودی. تهران: کتابفروشی اسلامیه. چاپ نخست.
15. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد. (بی‌تا) مفردات ألفاظ القرآن‏. چاپ نخست. بیروت: دار القلم.
16. زرقانی، محمدبن‌عبدالباقی. (1393ق) شرح علی المواهب اللّدنیّه للقسطلانی. بیروت: دار المعرفه.
17. زمخشری، محمودبن‌عمر. (1407ق) الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل. مصحح: مصطفی حسین احمد. چاپ سوم. بیروت: دار الکتاب العربی‏.
18. سراج، رضا. (1390ق) ترجمه قرآن. تهران: سازمان چاپ دانشگاه. چاپ نخست.
19. سمین، احمد بن یوسف. (1414ق) الدر المصون فی علوم الکتاب المکنون. تحقیق: احمد محمد صیره. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون. چاپ نخست.
20. صادق نوبری، عبدالمجید. (1396ق) تهران: اقبال. چاپ نخست.
21. صفوی، محمدرضا. (1388ش) ترجمه قرآن بر اساس المیزان. قم: دفتر نشر معارف. چاپ نخست.
22. طباطبایی، محمدحسین. (1388ش) قرآن در اسلام. تصحیح: هادی خسروشاهی. قک: بوستان کتاب.
23. ــــــــــــــــــ (1390ق) المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ دوم. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
24. طبرسی، فضل‌بن‌حسن. (1372ش) مجمع‌البیان فی تفسیر القران. به تصحیح: فضل‌الله یزدی طباطبایی و هاشم رسولی. چاپ سوم. تهران: ناصرخسرو.
25. طوسی، محمد بن حسن. (بی‌تا) التبیان فی تفسیر القرآن. تحقیق: احمد حبیب عاملی. مقدمه: محمد محسن آقا بزرگ تهرانی. بیروت: دار احیاء التراث العربی. چاپ نخست.
26. فخر رازی، محمد بن عمر. (1420ق) التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب) اعداد: مکتب تحقیق دار احیاء التراث العربی. بیروت: دار احیاء التراث العربی. چاپ سوم.
27. مسلم‌حجاج قشیری نیشابوری. (1915م) الصحیح. به تصحیح: محمد فؤاد عبدالباقی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
28. مشکینی اردبیلی، علی. (1381ش) ترجمه قرآن. قم: نشر الهادی. چاپ دوم.
29. نیشابوری، محمود بن ابو الحسن. (1415ق) ایجاز البیان عن معانی القرآن. حنیف قاسمی. بیروت: دار الغرب الاسلامی. چاپ نخست.
منابع روسی:
30. Грязнович, П. А, Ислам, религия, общество, государство. Издательство наука, Академия наук СССР, Москва, 1984. (http://www.orientalstudies.ru/rus/images/pdf/a_gryaznevich_1984b.pdf )
31. Крачковский Игнатий, Коран, Наука, Москва, 1990.
32. Кулиев Эльмир, Коран, ЭКСМО, Москва, 2016.
33. Прохороа Валерия, Коран, РИПОЛ КЛАССИК, Москва 2014.
34. Османов Могаммад. Н., Коран, Ладомир, 1995.
35. ШАРИПОВ, У. З. ШАРИПОВА, Р. М. ПРЕДИСЛОВИЕ К НОВОМУ ПЕРЕВОДУ КОРАНА,Журнал Историческаяпсихологияисоциологияистории 1/2010 67–82
36. Шидфар Бетси, Коран, Изд. дом Марджани, Москва, 2012.