1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا
2
استاد زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا
3
استادیار زبان و ادبیات دانشگاه بو علی سینا
چکیده
ترجمه یکی از برجستهترین مقولات بینافرهنگی است که از دیرباز تاکنون، فراز و نشیبهای فراوانی به خود دیده و پیوسته در حال رشد و ارتقاء است. یکی از ابعاد مهم ترجمه، مقوله فرهنگی است. عناصر فرهنگی از آن جهت که مختص قوم و گروه خاصی است و به تناسب گفتار، کردار و سلایق آنان متفاوت است، انتقال معنا را به زبان مقصد، با مشکل مواجه میسازد؛ که البته ریشه این مشکلات، به میزان شناخت مترجم به عناصر فرهنگی زبان مبدأ ارتباط دارد. از جمله معروفترین صاحب نظران در زمینه ترجمه عناصر فرهنگی، پیتر نیومارک (1988) است. نیومارک، عناصر فرهنگی را به پنج دسته تقسیم کرده و پانزده روش، برای ترجمه آنها ارائه داده است. جستار حاضر در پرتو نظریه نیومارک و با روش توصیفی-تحلیلی به ارزیابی پنج ترجمه از ترجمههای فارسی قرآن میپردازد. معیار انتخاب ترجمههای یادشده، صبغه خاص هر کدام از ترجمههای فوق، در سبک نوشتاری آنها است. کما اینکه ترجمههای انتخاب شده، در بازه زمانی سال 1367 شمسی تا 1383 به وجود آمدهاند. در این پژوهش، ترجمه فرهنگ مادی پوشاک در قرآن مورد بررسی قرار گرفته و هدف از نگارش مقاله، این است که بدانیم کدام روش از پانزده روش ترجمه عناصر فرهنگی در ترجمه عنصر پوشاک نقش بارزتری دارد؟ برآیند پژوهش، حاکی از آن است که مترجمان غالباً ترجمه تحت اللفظی را برگزیدهاند و برای ترجمه عناصر فرهنگی، شیوه انتقال، معادل فرهنگی و هم معنایی را انتخاب کردهاند.
کتابها
قرآن کریم
1- أحمد بن فارس بن زکریا. معجم مقاییس اللغة. تحقیق و ضبط: عبدالسلام محمد هارون. المجلد الأول. (1371ق).
2- ابن منظور، محمد بن مکرم. لسان العرب. بیروت: دار صادر، (2003م).
3- أمین، أحمد. فجر الإسلام. بیروت: دار الکتاب العربی، (1975م).
4- آیتی، عبدالمحمد. ترجمه قرآن کریم. چاپ سوم. تهران: سروش، (1371ش).
5- بهرامپور، ابوالفضل. ترجمه قرآن کریم. چاپ سوم. تهران: سازمان دارالقرآن الکریم. نشر تلاوت، (1387ش).
6- الراغب الأصفهانی، أبی القاسم الحسین بن محمد. المفردات فی غریب القرآن. تحقیق و ضبط: محمد خلیل عیتانی. مؤسسه فرهنگی آرایه. چاپ اول، (1387ش).
7- زمخشری، محمود بن عمربن محمّد. ترجمه تفسیر کشاف. مترجم: مسعود انصاری. انتشارات ققنوس، (1389ش).
8- سلماسی زاده، جواد. تاریخ ترجمه قرآن در جهان. تهران: انتشارات امیر کبیر، (1369ش).
9- الطباطبایی، سید محمد حسین. المیزان فی تفسیر القرآن. مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، (1391ق).
10- الطبرسی، أحمد بن علی بن أبیطالب. الاحتجاج. انتشارات الشریف الرضی. الطبعة الأولی، (1380ق).
11- طبرسی، أمین الإسلام أبوعلی فضل بن حسن طَبرسی. ترجمه تفسیر مجمع البیان. مترجم: حاج شیخ محمد رازی. مصحّح: حاج شیخ علی صحت. انتشارات فراهانی، (1358ش).
12- فولادوند، محمد مهدی. ترجمه قرآن کریم. تهران: جمهوری اسلامی، (1388ش).
13- قرشی، علی اکبر. قاموس قرآن. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، (1390ش).
14- مجتبوی، سید جلال الدین. ترجمه قرآن کریم. قم: مؤسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان. کتاب الکترونیکی، (1393ش).
15- المصطفوی، حسن. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. الطبعة الأولی. طهران: مرکز نشر آثار العلامه المصطفوی، (1385ش).
16- مکارم شیرازی، ناصر. ترجمه قرآن کریم. تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، (1380ش).
17- مکارم شیرازی، ناصر. تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة، (1380ش).
18- مکارم شیرازی، ناصر. برگزیده تفسیر نمونه. تحقیق و تنظیم: احمد علی بابایی. تهران: دار الکتب الإسلامیه. چاپ دهم، (1380ش).
19- نیومارک، پیتر. دوره آموزش فنون ترجمه. مترجمان: منصور فهیم. سعید سبزیان. تهران: رهنما، (1372ش).
مقالات
20- خیرخواه، نیکو و سجودی، فرزان. «فرهنگ، استعاره و ترجمهپذیری». فصلنامه پژوهشی زبان و ادبیات تطبیقی. د 4. ش 1. پیاپی 13. صص 21-38، (1392ش).
21- سجودی، فرزان. «ارتباطات بین فرهنگی: ترجمه و تأثیر آن در فرایندهای جذب و طرد». فصلنامه تحقیقات فرهنگی. دور دوم. شماره 1. صص 141-153، (1388ش).
منابع انگلیسی
Eco, U. Dire Presque la meme chose. Experience de traduction. Milan: Grasset and Fasquelle. (2006). 22-
Lederer, M. La traduction aujourdhui, Paris: Hachette- livre. (1994). 23-
24- Gilman, Charlotte Perkins. The Dress of Women. Westport CT: Greenwood Pres. (2002).
حیدری,زهره , قائمی,مرتضی و زودرنج,صدیقه . (1397). برابرنهادی عنصر فرهنگی پوشاک در قرآنکریم طبق نظریه نیومارک (مطالعه موردی پنج ترجمه فارسی قرآنکریم: آیتی، بهرامپور، فولادوند، مجتبوی و مکارم شیرازی). جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 5(9), 79-106.
MLA
حیدری,زهره , قائمی,مرتضی , و زودرنج,صدیقه . "برابرنهادی عنصر فرهنگی پوشاک در قرآنکریم طبق نظریه نیومارک (مطالعه موردی پنج ترجمه فارسی قرآنکریم: آیتی، بهرامپور، فولادوند، مجتبوی و مکارم شیرازی)", جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 5, 9, 1397, 79-106.
HARVARD
حیدری,زهره,قائمی,مرتضی,زودرنج,صدیقه. (1397). 'برابرنهادی عنصر فرهنگی پوشاک در قرآنکریم طبق نظریه نیومارک (مطالعه موردی پنج ترجمه فارسی قرآنکریم: آیتی، بهرامپور، فولادوند، مجتبوی و مکارم شیرازی)', جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 5(9), pp. 79-106.
CHICAGO
زهره حیدری, مرتضی قائمی و صدیقه زودرنج, "برابرنهادی عنصر فرهنگی پوشاک در قرآنکریم طبق نظریه نیومارک (مطالعه موردی پنج ترجمه فارسی قرآنکریم: آیتی، بهرامپور، فولادوند، مجتبوی و مکارم شیرازی)," جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 5 9 (1397): 79-106,
VANCOUVER
حیدری,زهره,قائمی,مرتضی,زودرنج,صدیقه. برابرنهادی عنصر فرهنگی پوشاک در قرآنکریم طبق نظریه نیومارک (مطالعه موردی پنج ترجمه فارسی قرآنکریم: آیتی، بهرامپور، فولادوند، مجتبوی و مکارم شیرازی). جستارهای قرآنی و حدیثی مدرس, 1397; 5(9): 79-106.