تقابل معنایی و نقش آن در ترجمه قرآن کریم

نویسندگان
1 دانشجو
2 استاد
چکیده
فهم درست معنای یک واژه، نیازمند استفاده از روش­های گوناگون معنی­شناسی است تا از طریق آن‌ها، به توصیف دقیق معنای آن واژه دست یافت. یکی از این روش­ها، روابط مفهومی و از جمله تقابل معنایی است. هدف این پژوهش، بررسی تقابل معنایی و نقش آن در ترجمه قرآن کریم است. بدین منظور، 106­­ جفت­‌واژه متقابل، همراه با بسامد آن‌ها و آیاتی که در آن‌ها به کار رفته­ است از منابع مختلف و به ویژه از «تفسیر نور» اثر مصطفی خرم­دل، استخراج و گردآوری شده­ و سپس بر اساس شش نوع تقابل معنایی مورد توافق زبان­شناسان، تجزیه و تحلیل گردیده ­است. به علت حجم محدود مقاله، از آوردن همه این جفت­واژه­ها خودداری گردیده و برای هر نوع تقابل معنایی چند نمونه ذکر شده است. بررسی و تجزیه و تحلیل داده­ها نشان می­دهد که شش نوع تقابل معنایی مدرج، مکمل، دوسویه، جهتی، واژگانی و تباین معنایی در قرآن یافت می­شود و تقابل­های مدرج، مکمل، دوسویه، واژگانی، تباین معنایی و جهتی به ترتیب دارای بیشترین و کمترین بسامد می­باشد. در پاره­ای موارد میان این تقابل­ها هم‌پوشانی وجود دارد. مد نظر قرار دادن پدیده تقابل معنایی می­تواند در ترجمه درست واژگان قرآن مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها


*قرآن‌کریم
1- اسدتاش، محمد­علی، «بررسی کلمات اضداد در قرآن کریم»، مجله صحیفه مبین، شماره 18، 1-6، (1378ش).
2- بسمل، مجید، «اعجاز عددی قرآن»، مجله رشد(آموزش قرآن)، شماره 6، 1-8، (1383ش).
3- پالمر، فرانک، نگاهی تازه به معنی­شناسی، ترجمه کورش صفوی، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز، (1381ش).
4- پورابراهیم، شیرین، ارسلان گلفام، فردوس آقاگل­زاده و عالیه کردزعفرانلوکامبوزیا، «بررسی­­ زبان­شناختی استعاره جهتی بالا/ پایین در زبان قرآن: رویکرد معنی­شناسی شناختی»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره 12، 55-81، (1388ش).
5- حسن­زاده، حمید، «آرایه تضاد در قرآن»، مجله پیام جاویدان، شماره 4،29-36، (1383ش).
6- خرم­دل، مصطفی، تفسیر نور، چاپ سوم، تهران: نشر احسان، (1379ش).
7- رمضانی­گل­افشانی، نیلوفر، بررسی درک و بیان روابط معنایی کودکان با سن تقویمی 6 تا11 سال، پایان­نامه کارشناسی­ارشد زبان­شناسی­­همگانی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، (1389ش).
8- صفوی، کورش، درآمدی بر معنی­شناسی، چاپ دوم، تهران: سوره مهر، (1383ش).
9- علیشاهی­قلعه­جوقی، ابوالفضل و بی­بی­زینب حسینی، «حوزه معنایی واژه نساء در قرآن کریم»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، شماره 49، 7-48، (1389ش).
10- قادری، حمیده، بررسی تحلیلی کلمات متضاد در قرآن، پایان­نامه کارشناسی­ارشد علوم قرآنی و حدیث، اصفهان: دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، (1385ش).
11- لسانی­فشارکی، محمدعلی و طیبه اکبری­راد، «کاربرد روش­های معنی­شناسی در قرآن کریم»، مجلهصحیفه مبین، شماره 39 ،62-77، (1386ش).
12- Crystal, David.,  A  Dictionary  of  Linguistics  &  Phonetics,Oxford: Blackwell  Publishing,( 2003).
13- Hurford,James  R, Brendan  Heasley  & Michael  B. Smith.,  Semantics: A  Coursebook, Cambridge: Cambridge  University  Press,( 2007).
14- Löbner, Sebastian,  Understanding  Semantics, London:Hodder  Education, (2002).
15- Saeed, John,  Semantics, Oxford: Blackwell  Publishing, (1997).