گستره معنایی ساختارهای صرفی قرآن‌کریم و چالش‌های ترجمه به فارسی

نویسندگان
1 عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران
2 کارشناس ارشد مترجمی
چکیده
ساختار صرفی بسیاری از واژگان، در زبان عربی، به‌صورت عام و در قرآن کریم به‌طور خاص درگسترش دایره معنایی واژگان قرآنی سهیم است. می‌توان این موضوع را در موارد زیر مورد بررسی قرار داد: دلالت یک وزن صرفی بر چند ساختار صرفی متعدد با ریشه یکسان، چندمعنایی ساختارهای صرفی یا دلالت یک وزن صرفی بر گستره معنایی در نوع و عدد، دلالت یک وزن بر گستره معنایی واژگان در شرایط چند اعرابی، که به گستره معنایی ساختار‌های صرفی از یک ریشه می‌انجامد. اما اگر بخواهیم این گستره معنایی را از زبان عربی به فارسی ترجمه کنیم با چالش‌هایی روبه‌رو می‌شویم که این چالشها از امکانات زبانی و بیانی برای معادل‌یابی واژگانی هر زبان به‌ویژه زبان فارسی نشأت می‌گیرد و این مقاله با استفاده از روش فنی به تحلیل و بیان این چالش‌ها به هنگام ترجمه به فارسی می‌پردازد. نتایج این پژوهش به ویژگی‌های زبان مبدأ (عربی) و زبان مقصد (فارسی) اشاره می‌کند، به‌عبارت دیگر امکانات زبانی و تعبیری در تمام زبان‌ها از سطح یکسانی برخوردار نیستند بلکه ویژگی‌ها و امکانات زبان عربی در زمینه مورد بحث کاملاً با زبان فارسی متفاوت است.

کلیدواژه‌ها


* قرآن‌کریم.
1- آلوسِی بغدادی، ابوالفضل شهاب‌الدین سیدمحمودبن عبدالله حسینی: روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. بیروت، دار احیاء التراث العربی.
2- ابن‌جوزی، عبدالرحمن، زاد المسیر فی علم التفسیر ،بیروت، المکتب الاسلامی، (1404هـ).
3- ابن عاشور، محمدطاهر، التحریر و التنویر، بیروت، موسسه التاریخ، (2000م).
4- ابن هشام أانصاری، جمال الدین ابومحمدعبدالله بن یوسف، مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب، بیروت، دارالفکر، (1979م).
5- ابوحیان أندلسی، محمدبن یوسف، بحر المحیط، بیروت، دارالکتب العلمیة، (2000م).
6- بیضاوی،أبوسعیدعبدالله بن عمربن محمدبن علی شیرازی، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت، دار الفکر، (1996م).
7- ثعالبی، ابوزیدعبدالرحمن: جواهر الحسان فی تفسیر القرآن. بیروت، موسسه الأعلمی للمطبوعات، (1964م).
8- رازی، فخرالدین محمدبن عمر تمیمی، تفسیر الکبیر، بیروت، دارالکتب العلمیة، (2000م).
9- زمخشری، جارالله ابوالقاسم محمودبن‌عمر: الکشاف عن حقائق التنزیل، بیروت، دارالمعرفة، (1979م).
10- سامرایی، فاضل صالح، الجمله العربیه و المعنی، بیروت، دار ابن حزم، (2000م).
11- شوکانی، محمدبن علی‌بن محمد،فتح القدیر الجامع بین فنی الروایه و الدرایه من علم التفسیر، بیروت، دار الفکر، (1983م).
12- قرطبی، ابوعبدالله محمد، الجامع لأحکام القرآن، قاهره، دارالشعب، (1372هـ).
13- محمدرضایی، علی‌رضا، «الجمالیات البنیویه و الدلالیه فی القرآن الکریم و تحدیات الترجمه الی الفارسیة»، مجله بین المللی علوم انسانی، شماره 3، (1433هـ).
14- محمدیونس‌علی، محمد؛ المعنی و ظلال المعنی، بیروت، دارالمدار الاسلامی، (1428هـ/ 2007م).