نقد و بررسی ترجمه شهیدی از نهج‌البلاغه بر اساس نظریه «گرایش‌های ریخت‌شکنانه» آنتوان برمن

نویسندگان
1 دانشگاه بوعلی سینا
2 هیأت علمی - دانشگاه بوعلی سینا
3 دبیر
چکیده
آنتوان برمن از نظریه‌پردازان مبدأگرایی در ترجمه است. او موارد ناهمگونی میان ترجمه و متن مبدأ را به سیستم تحریف متن، تعبیر نموده و آن را بر اساس نظریه «گرایش­های ریخت­شکنانه» پی­ریزی نموده است. وی در جایگاه مترجم و نظریه­پرداز، توجه ویژه­ای به متن مبدأ دارد و معتقد است، مترجم باید از جهت شکل و محتوا، مقیّد به متن مبدأ و وفادار به آن باشد. در این جستار، سعی شده ترجمه شهیدی از نهج­البلاغه بر اساس چهار مورد از عوامل تحریف متن، از دیدگاه آنتوان برمن بررسی شود که عبارتند از: عقلایی­سازی، شفاف­سازی، اطناب­سازی و آراسته­سازی. یافته پژوهش نشان می دهد که ترجمه شهیدی را می‌توان ترجمه­ای مبدأگرا دانست که کم‌تر دچار عوامل تحریف متن گشته است و در متون دینی که از خوانش‌های متفاوتی برخوردار نیستند، مبدأگرایی ضروری می‌نماید که شهیدی علاوه بر انتقال درست مفاهیم، به بخش ادبی کلام امام (ع) هم توجه کرده و ترجمه او از این حیث نیز مقیّد به آن بوده است.

کلیدواژه‌ها


1- احمدی، محمدرحیم، «آنتوان برمن و نظریه گرایش­های ریخت­شکنانه»، دوفصلنامه نقد زبان و ادبیات خارجی، سال ششم، شماره 10، (پیاپی 68)، (1392ش).
2- انوشیروانی، علیرضا، ادبیات تطبیقی و ترجمه­پژوهی، ویژه­نامه نامه فرهنگستان (ادبیات تطبیقی)، سال سوم، بهار و تابستان، شماره 5، (1391ش).
3- باوان پوری، مسعود، و لرستانی، رضوان، اسدی، فاطمه، «زیبایی­شناسی صور خیال و آرایه­های ادبی در ترجمه نهج­البلاغه» (مطالعه موردی ترجمه سید جعفر شهیدی)، دوفصلنامه مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، دوره 1، شماره 1، بهار و تابستان، (1393ش).
4- مهران، زنده­بودی، از خود و دیگری و گرایش­های تحریفی در گفتمان ترجمه شناختی آنتوان برمن تا ترجمه­ناپذیری؛ فصلنامه مطالعات ترجمه، سال نهم، شماره 34، تابستان، (1390ش).
5- شهیدی، سیدجعفر، ترجمه نهج البلاغه، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، (1376ش).
6- ماندی، جرمی، درآمدی بر مطالعات ترجمه، ترجمه الهه ستوده و فریده حق­بین؛ تهران: نشر علم، (1389ش).
7- صفوی، کوروش، هفت گفتار درباره ترجمه، چاپ نهم، تهران: نشر مرکز، (1371ش).
8- صمیمی، محمدرضا، «بررسی ترجمه داستان تپه­هایی چون فیل­های سفید بر اساس سیستم تحریف متن آنتوان برمن»، کتاب ماه ادبیات، شماره 65، (1391ش).
9- کریمیان، فرزانه، اصلانین، منصوره، «نقش وفاداری به یک نویسنده در ترجمه» (بررسی مقابله­ای ترجمه­های قاسم روبین از آثار مارگریت دوراس)؛ فصلنامه مطالعات زبان و ترجمه، سال چهل و چهارم، شماره سوم، (1390ش).
10- مهدی­پرور، فاطمه، «نظری بر روند پیدایش نظریه­های ترجمه و بررسی سیستم تحریف متن از نظر آنتوان برمن»، کتاب ماه ادبیات، شماره 41، (1389ش).
11- Berman,A, La trabuction et la lettre ou laubge du lointain. Paris: seuil, (1999).