نقد ساختار ترجمه حداد عادل و صفارزاده (بررسی موردی ضمیر فصل)

نویسنده
عضو هیات علمی
چکیده
بی‌تردید فهم قرآن کریم و ارائه‌ی مفاهیم و ابتکارات زبانی آن، کاری بس دشوار می‌باشد، از این رو احاطه‌ی کامل به زبان قرآنی، از لوازم ضروری ترجمه‌ی آن محسوب می‌شود. قرآن کریم از منظر ادبی متنی در نهایت فصاحت وبلاغت است ودر آن قالب‌ها واسلوب‌های زیبایی از جمله اسلوب ضمیر فصل وجود دارد با توجه به اهمیت ضمیر فصل وجایگاه آن در انتقال معنی، جستار حاضر در پی بررسی جنبه‌ی معنا شناسی «ضمیر فصل» درترجمه حداد عادل و صفارزاده از قرآن کریم می‌پردازد. نگارنده در این مقاله ابتدا به تعریف ضمیر فصل پرداخته وسپس ترجمه های مترجمان از قرآن را در بوته نقد گذاشته و در ادامه، ترجمه‌ پیشنهادی ذکر می شود. در فرآیند نقد و بررسی ترجمه های ضمیر فصل صفارزاده و حداد عادل، معلوم گشته است که مترجمان در ترجمه ضمایر فصل روشی یک نواخت ندارند؛ از جمله گاهی در موارد مشابه برگردان های متفاوت و سلیقه‌ای داشته اند و گاه به سراغ ترجمه حرفی رفته، گذشته از این ها، برخی از ترجمه ها بیانگر مراد ضمیر فصل نبوده و حتی ترجمه نشده است. در پایان بسامد معادل های ضمیر فصل در ترجمه مترجمان، در قالب نمودار بصورت تطبیقی ارائه می شود.

کلیدواژه‌ها


1-     انوری، حسن، احمدی گیوی، حسن، دستور زبان فارسی 1، چاپ چهارم، انتشارات فاطمی، تهران، 1367ش.
2-     حسینی همدانی، سید محمد حسین، انوار درخشان در تفسیر قرآن، تحقیق: محمد باقر بهبودی، انتشارات کتابفروشی، لطفی، تهران، 1391ق.
3-     رجایی، محمد خلیل رجایی، معالم البلاغه در علم (معانی، بیان و بدیع).1372ش.
4-     شریعت، محمدجواد، دستور زبان فارسی، چاپ ششم، انتشارات اساطیر، بی‌جا، 1372ش.
5-     شریف لاهیجى، محمدبن على، ‏تفسیر شریف لاهیجى، ‏چاپ اول، ‏ناشر: دفتر نشر داد، تهران، ‏1373ش.
6-     فرخ زاد، پوران، دانشنامه زنان فرهنگ ساز ایران و جهان (زن از کتیبه تا تاریخ)، چاپ اول، انتشارات زریاب، تهران، 1378ش.
7-     قرائتى، محسن، ‏تفسیرنور، چاپ‏یازدهم‏، مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن‏، تهران، ‏1383ش.
8-     قرشى، سید على اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ‏چاپ سوم، ‏بنیاد بعثت، تهران، ‏1377ش.‏
9-     کاظم، ابراهیم کاظم، النحوی الکوفی، الطبعه الأولی، عالم الکتب و النشر و التوزیع، بیروت 1998م.
10-  «مروری  بر زندگی طاهره صفارزاده، طاهره از آغاز تا انجام»، زمانه، شماره 105 و 106 آذر 1390ش.
11-  مصطفوى، حسن، ‏تفسیر روشن، ‏چاپ اول، ‏مرکز نشر کتاب‏، تهران، 1380ش.
14- نجفى خمینی، محمد جواد، تفسیر آسان، چاپ ‏اول، ‏انتشارات اسلامیه، ‏تهران، 1398ق.
1-     آلوسى، سید محمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، ‏چاپ اول، ‏دارالکتب العلمیه، بیروت، 1415ق.
2-     ابن عاشور، محمدبن طاهر، التحریر و التنویر، بی جا، بی تا.
3-     ابن هشام الأنصاری، مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب، دار الطلائع،  مصر، 2005م.
4-     ابو موسی، محمد، خصایص التراکیب دراسه تحلیلیه لمائل علم المعانی، الطبعه الثانیه، دار التضامن، 1408ق – 1987م.
5-     ابوالفتوح، محمد حسین، اسلوب توکید فی القرآن الکریم، الطبعه الاولی، مکتبه لبنان، لبنان، 1995م.
6-     أنباری النحوی، کمال الدین ابوالبرکات عبدالرحمن بن محمد سعید، البیان فی غریب إعراب القرآن، تحقیق: طه عبدالحمید، الطبعه الثانیه، انتشارات الهجره، قم، 1362ش – 1403ق.
7-     حسن، عباس، النحو الوافی، الطبعه الثامنة، انتشارات ناصر خسرو، قم، 1426ق،
8-     حسینى جرجانى، سید امیر ابوالفتوح‏، آیات الأحکام (جرجانى)، چاپ اول، ‏انتشارات نوید، تهران، ‏1404ق.
9-     حسینى شاه عبدالعظیمى، حسین بن احمد، تفسیر اثنا عشرى، ‏چاپ اول، ‏انتشارات میقات‏، تهران، ‏1363ش.
10-  حقى بروسوى، اسماعیل، ‏تفسیر روح البیان، ‏دارالفکر، بیروت،  بى تا.
11-  حمدان، محمد موسی، مسائل الخلاف بین النحویون و البصریون فی ضوء النظر البلاغی، الطبعه الأولی، مکتبه وهبه، قاهره، 1422ق.
12-  درویش، محیى الدین، اعراب القرآن و بیانه، ‏چاپ چهارم‏، دارالارشاد، سوریه، ‏1415ق.
13-  دسوقی، محمدبن احمد عرفه دسوقی، حاشیه الدسوقی علی مختصر الامام سعدالدین مسعود بن عمربن عبدالله التفتازانی، الطبعه الثانیه، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1955م .
14-  دعاس حمیدان، قاسم، اعراب القرآن الکریم، چاپ اول، دار المنیر/ دارالفارابی، دمشق، 1425ق.
15-  سبزوارى نجفى، محمدبن حبیب الله‏، الجدید فى تفسیر القرآن المجید، چاپ اول، ‏دار التعارف للمطبوعات، بیروت، 1406ق
16-  سیوطی، جلال الدین، همع الهوامع فی شرح جمع الجوامع، تحقیق: عبد العال سالم و عبد السلام محمد هارون،موسسه الرساله، بیروت، 1992م.
17-  سبکی، بهاءالدین ابی‌حامد احمدعلی عبدالکافی، عروس الافراح فی شرح تلخیص المفتاح، تحقیق: خلیل ابراهیم خلیل، الطبعه الاولی، انتشارات دار الکتب العلمیه، بیروت، 2001م.
18-  شوکانى، محمد بن على، ‏فتح القدیر، چاپ اول، ‏دار ابن کثیر/ دار الکلم الطیب، ‏دمشق/ بیروت، ‏1414ق.
19-  شیخون، محمود السید، من اسرار البلاغه فی القرآن، الطبعه الاولی، مکتبه الکلیات الازهریه، قاهره، 1984م
20-  صافى، محمود بن عبد الرحیم، ‏الجدول فى اعراب القرآن، ‏چاپ چهارم، ‏دار الرشید مؤسسه الإیمان‏، دمشق / بیروت، ‏1418ق.
21-  طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه، قم، 1417ق.
22-  طبرسى، فضل بن حسن‏، تفسیرجوامع الجامع، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم، تهران، 1377ش.
23-  طبرسی، فضل‌بن حسن، ‏مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏، چاپ سوم، ‏انتشارات ناصر خسرو، تهران، ‏1372ش.
24-  طنطاوى، سید محمد، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، بی جا، بی تا.
25-  عباس، فضل حسن، البلاغه فنونها و افنانها علم المعانی، دار الفرقان للطباعه و النشر و التوزیع، عمان، 2004م .
26-  عتیق، عبدالعزیر، علم المعانی و البیان و البدیع، الطبعه الأولی، دارالنهضه العربیه للطباعه و النشر، بیروت، بی تا.
27-  عکبری، عبدالله ابی البقاء، التبیان فی إعراب القرآن، تحقیق: علی محمد البیجاوی، الطبعه الثانیه، دار الجیل، بیروت، 1987م.
28-  فیومی‌، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب شرح الکبیر، الطبعه الاولی، مکتبه محمد علی، القاهره، 1347ق - 1929م.
29-  گنابادى، سلطان محمد، تفسیر بیان السعاده فى مقامات العبادة، چاپ دوم‏، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، ‏بیروت،  1408ق.
30-  مظهرى، محمد ثناءالله‏ ، التفسیر المظهرى‏، مکتبه رشدیه ‏غلام نبى تونسى، پاکستان، ‏1412ق.
31-  مغنیه، محمد جواد، التفسیر المبین، ‏بنیاد بعثت، قم، بی تا.
32-  موسوى سبزوارى، سید عبد الاعلى، ‏مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، ‏موسسه اهل بیت (ع)، بیروت، 1409ق.
33-  نخجوانى، نعمت الله بن محمود، الفواتح الالهیه و المفاتح الغیبیه، چاپ اول‏، دار رکابى للنشر، مصر، 1999م.